Current affairs

ΜΙΑ “ΔΙΑΝΟΗΤΙΚΗ ΟΜΙΧΛΗ”, που την άκουσα σε τηλεοπτική εκπομπή, με έβαλε σε σκέψεις. Ο επιστήμονας, που μιλούσε στην τηλεόραση, με σοβαρότητα την τοποθέτησε λίγο πριν από την μελαγχολία και την κατάθλιψη που δημιουργούν στο μυαλό τα social media. Και με απασχόλησε.

Ποιος αντέχει να δει όλο το φάσμα των ειδήσεων. Πρέπει να έχει κανείς εθισμό στο φρικαλέο και στο ειδεχθές για να μπορεί να ακούει ξανά και ξανά για το έγκλημα που έγινε. Και κάθε μέρα γίνονται πια δυστυχώς. Ξανά και ξανά για τον τρόπο που έγινε. Ξανά και ξανά για το τι είπε η θεία, η γειτόνισσα, η ερωμένη. Λες και “είδηση” είναι μόνο το φρικιαστικό. Να γίνονται τα νεύρα του τηλεθεατή τσατάλια.

Εθισμός. Αυτή είναι η λέξη.

Να εθιστεί ο ταλαίπωρος πολίτης αυτής της χώρας. Για να μην τρομάζει πια. Για να μη μας τρομάζουν οι τελετουργικές λεπτομέρειες με τις οποίες μας το σερβίρουν. Μόνον οι εφιάλτες της νύχτας δεν καταλαβαίνουν από εθισμό. Και φυτρώνουν στον ύπνο μας αδέσποτοι, αναπαράγουν μεταποιούν διογκώνουν το ειδεχθές.

Όμως χάθηκαν πια και κάποια “καλά;” Να πουν ένα δυο καλές ειδήσεις, να ανασάνει ο άλλος. Χτες μου είπε μια φίλη μου πως πιάστηκε η τσάντα της στην πόρτα του συρμού καθώς έκλεινε, και φώναξε σε μια επιβάτιδα που ήταν μέσα “σε παρακαλώ, δώσε μου την στην επόμενη στάση…”
Και με απίστευτη αγωνία κατεβαίνει στην “επόμενη στάση” γιατί στην τσάντα είχε όλα της τα πολύτιμα. Ψάχνει με τη ματιά να δει την επιβάτιδα. Δεν την βλέπει. Όμως ένα αγόρι γύρω στα δεκατρία την πλησιάζει. Είχε στον ώμο και τη σάκα του σχολείου. Ένα σχολιαρόπαιδο. Και ούτε σκέφτηκε να την πάρει και να εξαφανιστεί, όχι. Τη βλέπει που ψάχνει με αγωνία και της δίνει την τσάντα.

Τι όμορφο που είναι σαν στιγμιότυπο ζωής σε μια χώρα που μόνο για πόνο για απέραντο πόνο μιλά στις ειδήσεις της.

Όμως τον “εθισμό” δεν τον σκέφτηκε με σοβαρότητα. Ας τον φοβηθεί πρώτη η πολιτεία για τον πολίτη της. Γιατί αποτελεί μια βαθιά μια υποσυνείδητη αφετηρία εγκληματικότητας. Ο εθισμός. Η μη ελεγχόμενη ταύτιση. Που συνήθως καταλήγει σε μια επικύνδινη αδιαφορία.

Ένας ορισμός της ελευθερίας λέει πως: Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ του ενός τελειώνει εκεί που αρχίζει το δικαίωμα του άλλου.

Και με κάποιον προβληματισμό για την “διανοητική ομίχλη” και την “κατάθλιψη” και τον “εθισμό”.

Έστω και καθυστερημένα για την Παγκόσμια Ημέρα του ALZHEIMER, ας θυμηθούμε εκείνους που πόνεσαν, που πονάνε, χαμένοι σ’ έναν κόσμο φυγής.
Ας πούμε νοερά, σου κρατώ το χέρι, δεν είσαι μόνος.
Πόσο οδυνηρό είναι να βυθίζεται κανείς μέσα στην άννοια, να σβήνει σιγά σιγά σε μια βασανιστική σιωπή, μόνον εκείνος που χάνεται το γνωρίζει στις ελάχιστες στιγμές της διαύγειας. Και, μαζί, εκείνα τα πρόσωπα, τα αγαπημένα, που τον βλέπουν δίπλα τους ανυπεράσπιστο.

Με έναν στίχο από την Έρημη Χώρα του T. S. Eliot:

Τι θα κάνω τώρα; Τι θα κάνουμε πάντα;
Πιέζοντας μάτια δίχως βλέφαρα και περιμένοντας
ένα χτύπημα στην πόρτα

Ευνοημένοι από τη ζωή όσοι μπορούν ακόμα να περιμένουν ένα χτύπημα στην πόρτα!

“Σήμερον 3ην πρωίας, άγημα κατέλαβεν αναιμάκτως πρωτεύουσαν Λήμνου, Κάστρον. Η ελληνική σημαία υψώθη εις το Διοικητήριον”.
Παύλος Κουντουριώτης, 8 Οκτωβρίου 1912.

Το μεγαλοφυές στρατηγικό σχέδιο του Κουντουριώτη ήταν να ελευθερώσει πρώτη τη Λήμνο, για να την χρησιμοποιήσει ως “προκεχωρημένη βάση”. Και η απόβαση στο νησί γίνεται μέσα σε μεγάλη τρικυμία και με καταρρακτώδη βροχή.

Κάθε χρόνο, σε κάθε επέτειο, λέμε: Σήμερα που η χώρα μας περνά εθνική κρίση. Και κάθε φορά μια καινούρια απειλή προστίθεται. Όμως σήμερα που η κρίση πέρασε σε βαθύτερες υποστασιακές διαστάσεις, είναι ανάγκη να κρατηθούμε από την ιστορική μας μνήμη και από τον τεσσάρων χιλιάδων χρόνων πολιτισμό που γέννησε ο τόπος μας.

Θέλω να μείνω για λίγες μόνο στιγμές στους τυραγνισμένους εκείνους ανθρώπους του νησιού, τους σκλαβωμένους ακόμα ως εκείνη την ώρα, που άρπαξαν ευθύς τις κρυμμένες σημαίες, αυτές που τις φύλαγαν για αυτή την ιερή ώρα. Άρπαξαν τα ελάχιστα κρυμμένα όπλα που είχαν και έτρεξαν να πολεμήσουν μαζί με τους πολεμιστές του Κουντουριώτη, μπροστά, να τους δείχνουν τον δρόμο.
Είναι εκείνοι οι ωραίοι, εκείνοι οι ανώνυμοι, που γράφουν πάντα το πιο ουσιαστικό και το πιο ματωμένο κομμάτι της Ιστορίας, από τη διάσταση του λαού.
Ελάχιστος ο λόγος, που τον μεγεθύνει η ώρα της ιστορικής στιγμής, για να σκεφτούμε ίσως πως το ιερό δώρο της ελευθερίας που μας δωρίθηκε με τη θυσία εκείνων δεν το τιμήσαμε ή και το λησμονήσαμε στην ουσία του.

Θα ήθελα ακόμα να θυμηθώ τα λόγια του Κουντουριώτη, την ώρα που απέπλεε από το Φάληρο με τη ναυαρχίδα του, το θρυλικό θωρηκτό Αβέρωφ, για να πάει να ελευθερώσει τα επί τεσσερισίμισι αιώνες σκλαβωμένα νησια του Αιγαίου, τα ευλογημένα νησιά” όπως τα ονόμασε ο ποιητής.

“Πλέω μεθ’ ορμής ακαθέκτου και με την πεποίθησιν της νίκης εναντίον του εχθρού του Γένους”, είπε.

Σήμερα έχουμε δεδομένο αυτό το άχραντο δώρο της ελευθερίας. Και στις βασανισμένες μέρες που περνάει η χώρα μας, συμπιεσμένη από εκείνους τους “ντυμένους φίλους” του ποιητή, γίνεται πιο συμπαγής η ανάγκη να κρατηθούμε από την ιστορική μας μνήμη.

Και δεν ξεχνώ πως σαν σήμερα, στα Ελευθέρια του νησιού, έγιναν τα εγκαίνια της Αίθουσας που μου πρόσφερε ο Δήμος Λήμνου, ο Δήμαρχος κύριος Δημήτριος Μαρινάκης. Ένας χρόνος πέρασε κιόλας. Και θυμάμαι την αγωνία εκείνων των ημερών, την αυτο-αμφισβήτηση, αλλά και τη συγκίνηση που έζησα. Η Αίθουσα σήμερα πιστεύω πως έχει γίνει πια κομμάτι της ζωής στον γενέθλιο τόπο μου. Και πάντα θα είμαι ευγνώμων γι’ αυτό.

Φίλοι μου, μια Καλημέρα γεμάτη Αιγαιοπελαγίτικες αύρες!

Τούτο το φως είναι σημερινό, σκέφτεται. Περιέχει μέσα του την πρώτη αυγή του κόσμου, το πρώτο ξημέρωμα της γένεσης, όμως είναι και σημερινό. Ένας θυμός με πνίγει, λέει. Το καθετί γεννιέται για να χαθεί. Κι αυτό που μένει αιώνιο, όπως το φως αυτού του πρωινού, είναι ένα στοιχείο αδιάφορο και κανείς ποτέ δεν θα μάθει αν στη μνήμη του κρατά το πάθος ή την κραυγή του ανθρώπου.

Από το τρυφερό και αγαπημένο μου μυθιστόρημα – το μικρό
Interview with the swamp ghost

Με αξίωσε ο Θεός να δω πως η επιτυχία του έργου μου, Έκτωρ ο αγαπημένος των θεών, στο αρχαίο θέατρο της Λήμνου, που το τίμησαν πάνω από χίλιοι θεατές, δεν ήταν τυχαία. Και λυπάμαι από την καρδιά μου που δεν μπόρεσα να βρίσκομαι εκεί. Ήξερα πως μέσα στο μικρό αυτό το ελάχιστο έργο μου είχα βάλει όλα τα στοιχεία εκείνα που κρατούν την ψυχή άγρυπνη μπρος στο πεπερωμένο της. Και που δεν χρειάζεται καμιά λογική διεργασία για να φτάσουν στην ψυχή. Η τόση αγάπη των θεατών μού το επαλήθευσε αυτό. Αισθανομαι βαθιά ευγνώμων. Και μπορεί η “αρχαία πέτρα” να με περίμενε, όπως το λες, αγαπητή μου Δέσποινα.  Όταν ο χρόνος ο παρελθών και ο παρών χρόνος μπορούν να χωρεσουν στη Μία Στιγμή. Και τα τρεις χιλιάδες χρόνια να γίνονται ως η ημέρα η εχθές του ψαλμωδού. Τότε όλα είναι δυνατόν να συμβούν. Και ο χρόνος συμμετέχει σε αυτό που μέλλεται.

Το παρακάτω κείμενο το γράφει η φιλόλογος Δέσποινα παπαδοπούλου για την παράσταση:

Ο Έκτωρ, ο αγαπημένος των θεών, στην αρχαία Ηφαιστία.  Χθες, μεσημεράκι ξεκινήσαμε για το αρχαίο θέατρο της Ηφαιστίας. Ήταν ένα γλυκό κυριακάτικο απομεσήμερο του Σεπτέμβρη, και εμείς πήραμε το μονοπάτι και ανηφορίσαμε προς τον ιερό χώρο του θεάτρου. Ήταν κάτι σαν προετοιμασία του σώματος και της ψυχής για την «θεία μετάληψη», για να υποδεχτεί τον εξαίσιο λόγο της Μαρίας Λαμπαδαρίδου Πόθου αρθρωμένο από την θεατρική ομάδα του ΜΕΑΣ ΛΗΜΝΟΣ. Είχαμε τρεις λόγους για να νιώθουμε υπερήφανοι για το νησί μας και τρ(ε)ισευτυχισμένοι: το κείμενο της αγαπημένης Λημνιάς συγγραφέως Μαρίας Λαμπαδαρίδου Πόθου, η ταλαντούχα θεατρική ομάδα του πολιτιστικού συλλόγου ΜΕΑΣ ΛΗΜΝΟΣ και ο μαγικός χώρος του αρχαίου θεάτρου της Ηφαιστίας.
Η αρχαία πέτρα, ζεστή από τον γλυκό ήλιο του Σεπτέμβρη, ήταν εκεί, λες και περίμενε αιώνες αυτήν την στιγμή. Το θέατρο ασφυκτικά γεμάτο αδημονούσε, τό έβλεπες στα μάτια όλων. Περιμέναμε. Η παράσταση ξεκίνησε και εμείς καθηλωμένοι από τον λόγο, την κίνηση, τα σκηνικά στοιχεία, την ερμηνεία και από την μουσική που έντυνε την παράσταση παρακολουθούσαμε την μυσταγωγία. Μια απόλυτη σιωπή κυριαρχούσε και τα μάτια καρφωμένα σε όλα αυτά που διαδραματίζονταν στην ορχήστρα του αρχαίου θεάτρου.
Μπροστά μας ξεδιπλωνόταν η ιστορία του κόσμου από τα βάθη του χρόνου, από τότε που ο άνθρωπος ήταν ακόμη νήπιος και λογάριαζε μόνο τη νίκη, την δόξα, την δύναμη. Ένας άλλος Εκτωρ μπροστά μας, ξεγελασμένος από θεούς και ανθρώπους που ψάχνει να βρει το πραγματικό του πρόσωπο, να κάνει την υπέρβαση, να βγει στο φως, ένας ήρωας στο μέτρο του Ανθρώπου. Ένας άλλος Πρίαμος, ένας άφρων γέροντας που σέρνει στο τσακισμένο άρμα τον νεκρό γιο του και τους νεκρούς γιους όλου του κόσμου. Μια άλλη Εκάβη, μια άλλη Ανδρομάχη, μια άλλη Κασσάνδρα. Μια γυναίκα, η προδομένη γυναίκα, που «από τις σάρκες της γαστέρας της είναι οι σωροί των οστών που κοσμούν τους πολέμους». Ένας Πολυδάμας, φίλος του Έκτορα, σαστισμένος ,που, αν και σοφός, δεν μπορεί να κατανοήσει τι συμβαίνει και ο χρόνος πάντα εκεί, το ιερό φίδι που σέρνεται χορευτικά δίπλα μας και μας παραμονεύει.
Η παράσταση τελείωσε και το χειροκρότημα ήταν δυνατό και παρατεταμένο από θεατές όρθιους, ευχαριστημένους, συγκινημένους, συγκλονισμένους.
Πήραμε τον δρόμο της επιστροφής με το «χρυσόκυκλο φέγγος» της πανσελήνου να μας συντροφεύει, να φωτίζει το μονοπάτι μας και την θάλασσα απέναντι, να είναι φιλική, γιατί έτσι πρέπει να είναι «οι θάλασσες ανοιχτές να φιλιώνουν τους ανθρώπους».
Πόσο δίκιο έχει η αγαπημένη Μαρία Λαμπαδαρίδου Πόθου όταν λέει: «Μπορεί μια μέρα, μπορεί μια νύχτα, μπορεί μια μικρή αιωνιότητα, που να χωράει την ευτυχία». Και εμείς είμαστε ευλογημένοι που ζήσαμε αυτήν την μικρή αιωνιότητα, γιατί «τούτο το λίγο μπορεί να είναι τόσο πολύ».
Ένα μεγάλο μπράβο σε όλους τους συντελεστές της παράστασης που ζωντάνεψαν τόσο πετυχημένα ένα σπουδαίο ποιητικό θεατρικό κείμενο της μεγάλης και αγαπημένης Λημνιάς συγγραφέως Μαρίας Λαμπαδαρίδου Πόθου.
Δέσποινα Παπαδοπούλου 16/9/19

Στη φωτογραφία ο Έκτωρ και η Ανδρομάχη μπρος στο Ιερό Φίδι του Χρησμού

ΣΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΗΣ ΛΗΜΝΟΥ!

Χρόνια και χρόνια το αρχαίο θέατρο του νησιού στη ζωή μου. Ένας τόπος ιερός όπου εκφράστηκε ο άνθρωπος των τριών χιλιάδων χρόνων και αυτό με συγκινούσε πάντα. Ένιωθα πως ζούσα τον χρόνο τον καταργημένο που ήταν μαζί χρόνος παρών, χρόνος αείρροος. Πήγαινα και καθόμουν στις ερειπωμένες κερκίδες του, πριν αναπαλαιωθεί, εδώ η Αντιγόνη, έλεγα, να ταυτιστώ μαζί της, “ούτοι συνέχθυν αλλά συμφιλείν έφυν”, εδώ η Ηλέκτρα, έλεγα, “Ω φάος αγνόν!”, έγραψα κιόλας στα κατοπινά χρόνια γις τις αγαπημένες μου αυτες ηρωίδες.

Εδώ στο αρχαίο θέατρο, όπου η ιερότητα του χώρου ταυτίζεται με το πιο καθαρό ιερό που κείται βαθιά στο άδυτο της ψυχής, το καθετί παίρνει άλλες διαστάσεις. Και ο χρόνος, ο παρελθών και ο μέλλων χρόνος του Έλιοτ, γίνεται ενιαίος να χωρέσει στη Μία Στιγμή.

[Read more…] about Hector, beloved by the gods

Μεγάλη Παρασκευή σήμερα! Η πιο όμορφη γιορτή της Ορθοδοξίας. Με μια μελαγχολία πάντα σαν πένθος στην ψυχή και στο περιβάλλον. Σήμερα η Ύπαρξη πενθεί αλλά και ο κόσμος που φιλοξενεί την Ύπαρξη.

Στη σκέψη μου το δέκατο τέταρτο Γράμμα στον γιο μου όταν ήταν οκτώ χρονών “Γράμμα στο γιο μου κι ένα Άστρο”.

Ήρθαν στη σκέψη μου τα λόγια εκείνα, οι στιγμές που τα έγραφα, σε ένα ταπεινό σπιτάκι στο Αμφιαράειο, με μια ανθισμένη βερικοκιά στο παράθυρο. “Να αγαπάς τον άνθρωπο σημαίνει να στέκεσαι καθαρός μπρος στο αιώνιο”, ήταν ο τίτλος.

Και αντιγράφω λίγα λόγια. Ένιωσα την ανάγκη να ζήσω ξανά την νεανική μου σκέψη. Ήταν Μεγάλη Παρασκευή του 1981. Όμως ο λόγος δεν παλιώνει ποτέ. Έγραφα:

“Είμαστε πλάσματα εφήμερα. Και η νοσταλγία μας για το αιώνιο είναι είναι η πηγή και ο πόνος της δημιουργίας μας. Σήμερα θα σου μιλήσω για το τίμημα της θυσίας. Για Εκείνον που πλήρωσε με το αίμα του το νόημα της αιωνιότητας. Σήμερα θα σου μιλήσω για την αυτοθυσία και το μεγαλείο του πνεύματος. Ο πόνος του Χριστού ήταν πρώτα πόνος του πνεύματος. Και η θυσία του είναι το τίμημα της δικής μας αιωνιότητας. Πληρώνουν πάντα εκείνοι που ανοίγουν τον δρόμο στο έρεβος και στην αγνωσία της ύπαρξης. Γι’ αυτό είναι Θεός. Άνοιξε ένα δρόμο στην αιωνιότητα για να βαδίσουμε. Έδωσε ένα κερί αναμμένο στο πνεύμα του ανθρώπου για να μη χαθεί”.

Είτε πιστεύει κανείς είτε δεν πιστεύει, σήμερα ανάβουμε το δικό μας κεράκι στο νόημα της Θυσίας. Όποιο περιεχόμενο και αν δίνει κανείς στην έννοια αυτή. Και το ελάχιστο φως ρηγματώνει τα σκοτάδια που τύλιξαν τη ζωή μας.

Έγραφα τότε:
“Σας ευχαριστώ κυρία Δέσποινα Στυλιανίδου για το πολύ όμορφο γράμμα σας. Με συγκίνησε ο λόγος σας και τα αισθήματά σας για τα βιβλία μου. Τι άλλο μεγαλύτερο μπορεί να περιμένει ένας συγγραφέας από την αγάπη των αναγνωστών του. Όταν έγραφα το κάθε βιβλίο, στη διαδρομή της ζωής μου, αναρωτιόμουν αν θα άγγιζε μία ψυχή. Σήμερα, η αγάπη, με την οποία γράφτηκαν, επιστρέφει σε μένα. Για να ομορφύνει τις δύσκολες μέρες μου”.

Το γράμμα της προέδρου του ΜΕΑΣ ΛΗΜΝΟΣ, για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας:

“Αγαπητή Κυρία Μαρία Λαμπαδαρίδου,
το κείμενο που μας αποστείλατε για τις 8 του Μάρτη, Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, έκλεισε με πολλή συγκίνηση την εκδήλωση που πραγματοποιήσαμε ως ΜΕΑΣ «Λήμνος» για να τιμήσουμε την ημέρα αυτή. Και πως ήταν δυνατόν να μην μας συγκινήσει ένα κείμενό σας που αναφέρεται στις ηρωίδες των βιβλίων σας αλλά και στη συμβολή της γυναίκας στη συνέχιση της ζωής, στο μεγαλειώδες θαύμα που καλείται να βιώσει η γυναίκα.

Σας ευχαριστούμε που ανταποκριθήκατε στο κάλεσμά μας και είμαστε ευγνώμονες όχι μόνο για το κείμενο με το οποίο κλείσαμε την εκδήλωσή μας αλλά και για όλα τα κείμενα που μας έχετε χαρίσει, για όλες τις ηρωίδες των βιβλίων σας με τις οποίες έχουμε πλουτίσει τις ζωές μας, μας ταξίδεψαν σε κόσμους και εποχές αλλοτινές, μοιραστήκαμε τις χαρές και τις λύπες τους, τις αγωνίες και τους πόθους τους.

Αγαπητή Κυρία Μαρία Λαμπαδαρίδου, Οι ηρωίδες σας, σε όποια εποχή κι αν έζησαν, θα ταξιδεύουν στους αιώνες και κάθε μια τους θα είναι κομμάτι της ψυχής σας που θα έχετε μπολιάσει με την δική μας ψυχή. Η δική τους φωνή θα είναι η φωνή των γυναικών, που άσχετα από τόπο και χρόνο, αγαπούν, πολεμούν, θυσιάζονται, ίσως κάποιες φορές και να προδίδονται. Αλλά οι ίδιες δεν προδίδουν, αντίθετα μάχονται να υπερασπίσουν διαχρονικές πανανθρώπινες αξίες και ιδανικά. Πρότυπα γυναικών που ανοίγουν δρόμους όπως κάνατε κι εσείς η ίδια άλλωστε στην ζωή σας, που σπάσατε τις προκαταλήψεις της κλειστής κοινωνίας της Λήμνου, όπως αφηγείστε στο βιβλίο σας «Τα μονοπάτια του αγγέλου μου».

Σας ευχαριστούμε που μας κάνατε την τιμή να είστε παρούσα στην εκδήλωσή μας με τον λόγο σας, σας ευχόμαστε υγεία και να σας ξαναδούμε σύντομα στην αγαπημένη μας πατρίδα, την Λήμνο.

Με εκτίμηση, σεβασμό και αγάπη
Δέσποινα Στυλιανίδου, φιλόλογος
Πρόεδρος ΜΕΑΣ «Λήμνος»

Ανάμεσα στα κείμενα που είχα στείλει ήταν και ένα απόσπασμα από το μυθιστόρημά μου “Επέτειος των Ρόδων”
Ιδού κάποια αποσπάσματα:

“Δεν έφτασα εύκολα στη λέξη υπεροχή. Την είπα θρίαμβο. Την είπα άβυσσο. Την είπα όριο και ρίζα της ύπαρξής μου στον κόσμο. Την είπα θάνατο του κορμιού μου. Δεν έφτασα εύκολα, όχι. Μα τώρα ξέρω. Την κατέκτησα πολύ πιο σκληρά από τα δικαιώματα της ισότητας.”

Μια σιωπή νεκρική στην τεράστια αίθουσα την κατάμεστη. Ούτε αναπνοή δεν ακουγόταν. Μόνον η φωνή της ήρεμη, με τη λύπη μέσα της, με τα κύματα του σπαραγμού και της κραυγής που την διαπέρασαν, με τον κραδασμό του αβάσταχτου πόνου που έγινε μοιρολόγια και σβησμένα κεριά στην ψυχή της.

“Την είπα όριο και ρίζα της ύπαρξής μου στον κόσμο. Κι αυτό σημαίνει, η υπεροχή τούτη δεν έχει κοινωνικά, συμβατικά, νομοτεχνικά μέτρα.
Είναι μια διάσταση άλλη. Μια διάσταση υπαρξιακή, μεταφυσική, υποστασιακή, άρρητη. Μάνα που γέννησε και μάνα που δεν γέννησε. Η ίδια επώδυνη ανάβαση στο πρόσωπο. Η γυναίκα μόνη διανύει τούτη την πορεία της δοκιμασίας της. Και η όποια αποποινικοποίηση δεν την αποτραγικοποιεί. Είναι παγιδευμένη από την ίδια τη φύση της. Τούτη την τραγικότητα ονομάζω υπεροχή της. Την απόλυτη μοναξιά του πόνου αυτού.”

Καμιά κίνηση. Καμιά διαμαρτυρία ή επευφημία. Τα μάτια στηλωμένα πάνω της. Κι αυτή η περίεργη νεκρική σιγή άπλωνε τον όγκο της μέσα στην αίθουσα, γινόταν μια εύθρυπτη ουσία από τον ίδιο τον λόγο της.

Και συνεχίζει:
“Στη σκέψη μου η Μήδεια, η Αντιγόνη, η Ηλέκτρα, η Ιφιγένεια. Δεν είναι τυχαίο που οι τραγικοί ποιητές μας χρησιμοποίησαν γυναίκα ηρωίδα στις περισσότερες τραγωδίες τους. Σε μια εποχή κιόλας που η γυναίκα ήταν έξω από την κοινωνική ζωή. Σε μια εποχή που υπήρχε μόνο σαν μάνα γιου. Εκείνοι οι μεγάλοι γνώστες της ανθρώπινης ψυχής ήξεραν πως η γυναικεία φύση είναι πιο κοντά στο μυστήριο της ζωής. Ήξεραν πως είναι πλασμένη να βιώνει με το σώμα της την τραγωδία που γεννιέται από την δωρεά της ζωής. Να βιώνει το τραγικό στοιχείο, αυτό που ποτέ δεν θα γνωρίσει ο άνδρας με το σώμα του παρά μόνο με το μυαλό του”.

Γιατί στην κάθε ηρωίδα μου προσπάθησα να δώσω τον αγώνα για την κατάκτηση του προσώπου της. Πιο σωστά: Για την ανάβαση στο Πρόσωπό της! Αυτή είναι η ελευθερία της και η αξιοπρεπειά της.

Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, σήμερα!  

Και γιορτάζουν όλα τα μυθιστορήματα που έγραψα, γιορτάζει η Γυναίκα όλων των εποχών. Σήμερα, γιορτάζουν “Η Μαρούλα της Λήμνου” και “Η Δοξανιώ” μου, η Μαρία Δοξαπατρή και οι ηρωικές Ελληνίδες γυναίκες της Επανάστασης, γιορτάζει η Ελένη μου στο “Πήραν την Πόλη, πήραν την”, που μέσα στον αγώνα της πέρασα τον οδυνόμενο αγώνα όλων των ανώνυμων Γυναικών.

Σήμερα γιορτάζει η Ιππολύτη μου από το ¨Ξύλινο Τείχος”, που ακόμα ψάχνει να βρει το πεντάχρονο παιδί της.

Σήμερα γιορτάζει η Γυναίκα η ανώνυμη, η Γυναίκα η βασανισμένη, η Μάνα, η Αγαπημένη, η προδομένη ίσως, η θυσιασμένη, η αγωνίστρια στα μικρά και στα μεγάλα. Η Γυναίκα η απλή με τη μεγάλη τη βαθιά σοφία της ζωής.

Σήμερα θα αναρωτηθούμε: Τι χάνει, τι κερδίζει η  Γυναίκα  με την αμφιλεγόμενη ανεξαρτησία της. Ποιες είναι οι αληθινές πηγές της δύναμής της. Και γιατί οι αρχαίοι τραγικοί μας ποιητές χρησιμοποίησαν γυναίκα ως ηρωίδα στις περισσότερες τραγωδίες τους.

Και τι σημαίνει για μια γυναίκα συγγραφέα, να γράφει ένα μυθιστόρημα με βασικό ήρωά της έναν άνδρα. Πώς θα μπορέσει να θέσει την “υπεροχή” της γυναικείας φύσης, αυτή την πνευματική την υποστασιακή την άρρητη υπεροχή, που η ίδια η Φύση της έδωσε, όταν της εμπιστεύτηκε τα μυστικά της δύναμής της, για να συνεχίσει το νομοτελειακό έργο της: τη συνέχιση της ζωής!

Και γιατί πιστεύω πως η πραγματική ανεξαρτησία της Γυναίκας είναι η ανάβαση στο Πρόσωπό της! Σήμερα λοιπόν γιορτάζουν όλα τα μυθιστορήματά μου, γιατί μιλούν για όλες αυτές τις Γυναίκες. Και συνειδητοποιώ κι εγώ αυτή τη στιγμή τι σημαίνει να τα έχω γράψει.

Πέρυσι σαν σήμερα ήμουν καλεσμένη στην εκπομπή της ΕΡΤ-1 “ΣΤΑΣΙΣ ΕΡΤ-1” και μίλησα για την υπεροχή της γυναίκας (και όχι για την ισότητα). Και πόσο με είχαν συγκινήσει τα τηλεφωνήματα που έλαβα από όλη την Ελλάδα. Μια ανταπόκριση ψυχής.

Φίλοι μου, σήμερα λέω: Τα βιβλία μου αγάπησαν τον αναγνώστη. Τον σεβάστηκαν. Γιατί η αλήθεια έχει μέσα της τον πιο βαθύ σεβασμό. Και στις ηρωίδες μου πρόσθεσα και την πονεμένη μου Ιππολύτη, από το Ξύλινο Τείχος, που περιμένει δυόμισι χιλιάδες χρόνια να συναντήσει το παιδί της. Γιατί ο πόνος της μάνας είναι πιο δυνατός από τον θάνατο, έτσι που και στην άλλη διάσταση ακόμα αγρυπνά και περιμένει. Η Μάνα! Αυτή που έχει στην εγγραφή της φύσης της την τραγικότητα και τον μεγαλείο της θυσίας. Μάνα που γέννησε και Μάνα δεν γέννησε. Μια ίδια οδυνόμενη ανάβαση στο Πρόσωπο!

Με γλυκούς ανέμους!

Μόνον αυτό μπορώ να ευχηθώ στον Άγγελό μου, εύπλοους και γλυκούς ανέμους να έχει στο καινούριο ταξίδι του. Σήμερα κρατώ το βιβλίο στα χέρια μου, το παραδίδω στον αναγνώστη. Δεν είναι εύκολο, πιστέψτε με. Είναι σαν να του δίνω την ψυχή μου.

Σαν ορφικός εραστής περιπλανιέται ανάμεσα στη στιγμή και στην αιωνιότητα!

Έγραφα τότε:

ΑΥΡΙΟ Ο ΑΓΓΕΛΟΣ ΤΗΣ ΣΤΑΧΤΗΣ ΘΑ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ!

Φοίβος και Κωνσταντίνος. Δυο πρόσωπα που συναντιούνται στο λυκόφως της ζωής και του θανάτου. Το ένα από τη μεριά των ζωντανών. Το άλλο από τη μεριά των νεκρών. Θα τους ενώσει μια βαθιά αγάπη, που είναι μαζί και σπαραγμός και έρωτας και ακατανόητο. Για όσους αγάπησαν το ορφικό αυτό μυθιστόρημα. Για όσους το αγαπούν ακόμα.

Ευχαριστώ την αγαπημένη μου εκδότρια κυρία Άννα Πατάκη, που μου έβγαλε αυτό το τρισαγαπημένο μου βιβλίο, σε καιρούς απαξίωσης της ζωής και του θανάτου.

Φίλε συμπατριώτη Ανδρέα Κοντέλλη, σε ευχαριστώ για το πανέμορφο εξώφυλλο.

Όλα όσα αγαπάμε όσα μας πόνεσαν όσα κουβαλάει η ψυχή μας στο μακρύ ταξίδι της είναι εδώ. Όσα μας πόνεσαν. Πάντα, αυτά που αγαπάμε μας πονούν. Ο Άγγελος της Στάχτης κουβαλάει όλον τον άσωτο πόνο την άσωτη αγάπη. Το άχραντο φως. Τίποτα δεν είναι πιο δυνατό από τη βαθιά ανάγκη της ψυχής να βρει την αλήθεια της. Και ξέρω πως, αναζητώντας τον Άγγελο της Στάχτης, αναζητούσα την ψυχή μου.

Είναι σαν να ανασαίνει ξανά η ψυχή μου. Τίποτε άλλο δεν μου έδωσε περισσότερο πόνο, περισσότερο φως. Ήταν ο άσωτος πόνος της αγάπης και η αρχέγονη δίψα, ήταν η κοσμική απόρριψη, η κοσμική ερημία, που ο ίδιος έζησε μέσα από τη δική μου ψυχή.

Αισθάνομαι ευγνώμων που μου δωρίθηκε να αξιωθώ να το γράψω.

Μέσα στην αμφισβήτηση και την απαξίωση των καιρών μας – στην απαξίωση και την ταπείνωση του θανάτου – εγώ προσπάθησα να περπατήσω πάνω στο άδηλο και στο άρρητο της ψυχής, για να βρω το φως το άχραντο που την υψώνει.

Τίποτα δεν χάνεται από αυτό που έχει υπάρξει.

έγραφα περιμένοντας το βιβλίο, Φεβρουάριος, 2019:

Ο Άγγελος της Στάχτης! Και τα Κωνσταντινάτα , που φοράει στο σγουρό κεφάλι του, τα στέφανα της μοίρας, κάποτε. Χίλια χρόνια περιπλανιέται ανάμεσα στη Στιγμή και στην Αιωνιότητα. Θα ζήσει με πάθος τον έρωτα του θνητού, Θα καταργήσει το άβατο και θα μπει μέσα στον Άδη να παλέψει με τον Σκοτεινό Θεό για να πάρει πίσω την αγαπημένη του. Τρυφερός και εύθραυστος αλλά και παντοδύναμος, ο Κωνσταντίνος μου του δημοτικού τραγουδιού, είναι το πιο μαγικό και πονεμένο πλάσμα που μου δόθηκε να γράψω.

Το πιο αγαπημένο μου μυθιστόρημα, που το είπα ταξίδι της Ψυχής στον εαυτό της, έτσι με τις πρώτες μνήμες νωπές, όπως βιώθηκαν στην μακριά περιπλάνηση προς το Φως.

Αναρτήθηκε όταν κυκλοφόρησε το μυθιστόρημα “Ο Άγγελος της Στάχτης” από τις εκδόσεις Πατάκη για τη Νέα του Διαδρομή στον Χρόνο!

28 Φεβρουαρίου 2019

Άσε με, του λέω, δεν τέλειωσα ακόμα… δεν βλέπεις;

Και ποιος δεν πέρασε ξυστά από τον θάνατο. Ποιος δεν τον άγγιξε ποιος δεν γδάρθηκε πάνω του. “Άσε με, του λες, δεν τέλειωσα ακόμα, δεν βλέπεις;”
Και στη σκέψη μου ο “κύριος Καθηγητής” από το θεατρικό μου “Το Γυάλινο Κιβώτιο”. Για δες που μου έμελλε να ζήσω η ίδια να υποδυθώ τον θεατρικό ρόλο του “Καθηγητή μου”, που τον έγραψα στο Παρίσι, σε πλήρη νεότητα και παλμό ζωής.

Λοιπόν, ο κύριος Καθηγητής ήξερε πως τελείωσε ο χρόνος της ζωής του και έπρεπε να τα μαζεύει γιατί κάθε τόσο πήγαιναν να τον πάρουν. Όμως εκείνος κάθε φορά τους έλεγε πως έγραφε μια πραγματεία και δεν τέλειωσε, “δεν τέλειωσα ακόμα, ξέρετε, μου λείπουν κάποιες λεπτομέρειες και πρέπει να ψάξω να τις βρω, καταλαβαίνετε… πρέπει να ψάξω επειγόντως…” Κι αυτοί, “θα ξαναπεράσουμε”, του έλεγαν και έφευγαν.

Είναι το θεατρικό έργο που αγάπησε ο Samuel Beckett. Σε όλα του τα γράμματα μου έγραφε να του στείλω ένα θεατρικό μου. Και κάποια στιγμή τόλμησα και του έστειλα αυτό. Και τόσο πολύ του άρεσε. Το είχε στείλει ευθύς στον Jean-Louis Barrault να το ανεβάσει, μου είχε γράψει. Όμως τότε εγώ δεν ενδιαφέρθηκα. Ήμουν αλλού βυθισμένη. Στις 23 Οκτωβρίου 1979, το γράμμα του.

Σήμερα χαίρομαι που το γράφω αυτό. Μπορεί και να έχω ανάγκη να πάρω αξία από αυτό. Γιατί όταν φτάνεις σε κάποια όρια ζωής και θανάτου, σου βγαίνουν μόνο τα σημαντικά. Κι αυτό ήταν σημαντικό για μένα. Για να μπορώ να ξεχνώ όλους εκείνους, τους κατά καιρούς έχοντες την εξουσία της καρέκλας στα Γράμματά μας, να τους ξεχνώ για την αβρότητα της απόρριψης. Χρόνια τώρα αυτή η αβρότητα.

“Κι ο θάνατος κρυμμένος πίσω απ’ το αγιόκλημα…” έγραφα στη νεανική μου ποίηση. “Α, θάνατε, που ξαγρυπνάς με τον γενναίο του κόσμου”.

Ο s.o.s γιατρός να επιμένει δίπλα μου πως πρέπει να βιαστώ, πως επειγόντως πρέπει να πάω σε νοσοκομείο. Κι εγώ να σκέφτομαι το αγιόκλημα όπου “κρυμμένος μας παραμονεύει ο θάνατος” από την πρώτη μας νεότητα. Κι ο στίχος του Ελύτη στη σκέψη μου “πέφτοντας η ζωή μου / ένα κομμάτι ελάχιστο από τη ζωή μου…” έτσι να περπατώ λέει σ’ ένα δρομάκο αγαπημένο και να ψιχαλίζει και να λέω τον στίχο του Ελύτη.
Α, ποιητή, ευλογημένος να είσαι!

Και ο s.o.s γιατρός να φωνάζει τώρα, “δεν έχουμε καιρό, καλώ το ασθενοφόρο…”

Μια στιγμή, του λέω, μια στιγμή. Έχω ανάγκη να δω τη λέξη γέρασα, γερνώ, γερνάω. Εκεί είμαι. Τι κακόηχη λέξη, θεέ μου. Μεγάλωσα. Μεγάλωσα και ομόρφυνα! “Με γηρατειά και νεότητες πάλι ανεβαίνω…” Ο Ελύτης δεν φοβήθηκε τη λέξη γηρατειά.

Γερνώ λοιπόν, γερνάω, κάθε μέρα και πιο βαθιά, σκέφτομαι, γερνώ με ηδυπάθεια, θα έλεγα, έτσι με αγάπη, έτσι ωραία, φορώ ρούχα φαρδιά, χαχόλικα, και λίγο παλιά να φεγγίζουν την ψυχή μου, να βλέπω τι γίνεται. Ρούχα φαρδιά λοιπόν, να μη με στενεύει ο χρόνος. Να χωράει και λίγη ποίηση από τις χαραμάδες.

“Τηλεφωνώ σε όποιο νοσοκομείο εφημερεύει, σας λέω, δεν έχουμε καιρό… πρέπει επειγόντως…” Ο s.o.s γιατρός σε απόγνωση. Και συνέρχομαι. Νοσοκομείο; Και δημόσιο;

Στη σκέψη μου κάποιες θλιβερές εμπειρίες από διαδρόμους νοσοκομείων με τον άνθρωπό μου να λιποθυμά στον ώμο μου και κανείς. Τρομάζω. Κι ο Τοσοδούλης μου, από το παιδικό που μόλις κυκλοφόρησε, φωνάζει μέσα στα αυτιά μου, να το ακούσω “Α πα πα, αυτός ο πλανήτης δεν είναι για μας…”

Και ψάχνω. Οι ιδιωτικές κλινικές. Αυτές οι λαμπερές. Ψάχνω. Ρωτώ. Όχι, δεν προφταίνω να πουλήσω το σπίτι μου για να πληρώσω, απόψε δεν προφταίνω, και οι τρεις Τοτό μου οι τοσοδούληδες, όλοι μαζί τώρα φωνάζουν μέσα στα αυτιά μου “Α πα πα, κι αυτός κι αυτός ο πλανήτης δεν είναι για μας…” Και ούτε πλησίασαν τον μαγικό τους ουρανοκουβά. Κι εγώ να ονειρεύομαι πως είμαι μέσα κι ανεβαίνω στ’ αστέρια.

Όμως ο s.o.s δεν μ’ αφήνει, παίρνει κιόλας τηλέφωνο. Μια στιγμή, του λέω. Και τηλεφωνώ στην πιο κοντινή στο σπίτι μου κλινική, ελάτε όσο πιο γρήγορα γίνεται, τους λέω.

Κάποιοι φίλοι με βρήκαν και στην κλινική ακόμα. Φίλοι και αναγνώστες. Έμαθα τι σημαίνει φιλία. Τι σημαίνει η αγάπη του αναγνώστη που φώτισε την ψυχή του από τα βιβλία σου. Όταν ρώτησα μία αναγνώστρια. φίλη σήμερα πια αγαπημένη, την ρώτησα γιατί το κάνει αυτό, γιατί ήρθε δίπλα μου και έμεινε σε όλες τις δύσκολες στιγμές, όλες τις μέρες, μου απάντησε: “Για όσα μου έδωσαν τα βιβλία σας. Με αυτά μεγάλωσα τα παιδιά μου, με αυτά έγινα ένας ευτυχισμένος άνθρωπος”.

Τι άλλο να θέλω από τη ζωή. Τώρα ας γιατρέψει λίγο τις πληγές από το αιφνίδιο αυτό “χτύπημα” που με βρήκε κατάστηθα. Να μπορώ να συνεχίσω να γράφω και να σκέφτομαι. Αυτό μόνον.

Να είστε όλοι καλά, φίλοι μου. Σε λίγο βγαίνει και “Ο Άγγελος της Στάχτης”.
Δώρο ακριβό του Αγγέλου μου, από τις εκδόσεις Πατάκη. Και ποτέ μην ξεχνάτε: Η ζωή μας είναι μια μόνο στιγμή πριν από το Αιφνίδιο.

Γι’ αυτό, κρατάτε γερά!

Αναρτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2019, ημέρα που βγήκα από την κλινική.