Archives for July 2020

Life surprises us sometimes. And even when you come to the point and say "this is it", for what I wrote and what I said, for what I have suffered and fought for, for the many truths and injustice, "this is where it ends" - because the time is near.

But life even in the last-minute surprises you. And while I was in that moment of "this is all I could do", a reader comes from Brussels unknown to me but with a deep love for my books, to honor me.

And I learned that he is the Permanent Representative of Greece to the European Union, the ambassador, Mr. Ioannis Vrailas, who announced to me that, in an initiative launched by the Library of the Council of the European Union (where each country proposes the book of an author), he chose my novel "The Wooden Wall" as the Greek suggestion, for its "pure values" he said when we spoke.

And I have no words to thank him.
I feel deeply grateful.

I struggled a lot to retrieve these "pure values" from the distant past, to bring them into the dimension of our present time. I walked step by step for two and a half thousand years, to write this novel so that young people will appreciate it so that they can find their roots.

I am selecting a short excerpt from the article on the site of the Library of the Council of the European Union for the initiative: Readers of Europe Reading List.

In the proposed novel there should be, they stated, a symbolism about the dilemmas of humanity in times of crisis, in this case, a clear reference to the ordeal of the pandemic that struck the planet.

And among other things, the ambassador Mr. Ioannis Vrailas in his article states:

Maria Lampadaridou Pothou’s historical novel The Wooden Wall offers a fascinating insight into the values, beliefs and fears of the Ancient Greeks.
It highlights the importance of enlightened leadership, especially when confronted with hubris, the arrogance that fuelled the Persians’ dreams of dominance.

We can draw inspiration from Themistocles, a shining historical example of how visionary thinking, resilience, innovation, openness and inclusion can help overcome the most unfavourable odds. More importantly, Themistocles’s success was predicated on the values of democracy and social participation, which were born in Ancient Greece and constitute the foundation of our European Union
The Wooden Wall’ offers inspiration in these trying times and reminds us of the timeless value of democratic principles.

Ancient Greek literary works need no introduction. But modern Greek literature has also produced several masterpieces, not least the works of two Nobel Prize laureates – Giorgos Seferis and Odysseas Elytis".

I want to thank Patakis Publications, the distinguished Mrs. Anna Pataki, who in a time of deep crisis, 2017 and February 2018, published my six hundred-page novel and sent it on a new journey.
But above all, I want to thank the Permanent Representative of Greece to the EU, Ambassador Mr. Ioannis Vrailas, who honored my book - for the values of the book.

I wish you all a good morning with white sea winds and thanks.
Nothing is given to us - even the smallest gift must be won with a clear struggle and our own beliefs!

Posted on July 28, 2020

Link to the official site

My long journey of writing and thinking has taught me that: "Nothing is more true than the certainty the spirit has when it is in front of the Truth".

And my own "truth", the one that I have in front of me with my soul and my inner vision, tells me that: Hagia Sophia DID NOT BECOME A MOSQUE AND WILL NEVER BE, although in a little through their speech and presence their own prayer will make it a realization.

Hagia Sophia remains to the hidden depths of its "soul" and to the extreme ends of its spirituality, to the ends of its never forgotten Memory and to the still unexplored energy that hides deep in its bowels, the Hagia Sophia remains for centuries The Sacred Symbol of the World along with its beloved City. It is a Symbol and a "Sacred invincible rock on which the waves of Islam broke upon" for 1123 years and 17 days.

They had their own mosques, their own places of worship. The chroniclers of the time of the Fall spoke with respect for the religious piety of the genuine Muslim, referring to Khalil who was the first general of Muhammad at that time - even if he betrayed his ruler to the emperor.

And I, so small, who was in so much pain while writing my novel, for four whole years sitting for hours in the dark and silent Hagia Sophia, sometimes to cry along with her and sometimes to feel the vibrations from the brutal and bloody events of the three days of the final slaughter, now I say, today, tomorrow, always, until they respect her silence again and give her back the respect they owe her, they should give her back the peace of silence. Until then, there I will be, in the corners where I sat alone and wrote inside me the pages of the historical novel.

I will only put a small paragraph from my book - and I did not know the time I wrote it that I would live it again. It was the moment when the Cross fell from its dome with a huge thud on the 29th of May. And my hero, Porphyrios, says:

“(…) The cross that stood for centuries on the dome of Hagia Sophia fell to the ground with a frightening sound. Christianity was falling apart. The thousand-year-old empire was now surrendered to the foreign god of Islam. And the glorious City was no longer guarded by God. Did the West listen to that creepy thump? Did the pope and the Christian kings, who left the emperor alone and helpless at the last hour of his doom, listen to him? Did they hear him? Or piece by piece, cry by cry, will rule the time to come, disturbing the consciences throughout the centuries".

Today, with its second desecration, I only wish that not only the "Christian kings" but also every civilized person will "listen" to the cry of Hagia Sophia and that they will prevent it with the power of justice.

And one more thing: A lifetime crouched on books and writings, I learned that: "Nothing is lost if it has existed". Everything that has existed, exists throughout the century. There are all those who preferred the honored death on the bloody walls of Agios Romanos, they became martyrs. And martyrs never die, they just lie sleepless. And they are waiting.

This post is for you, my unknown Facebook friend, whether you believe or not. For justice

Posted on Friday, July 24, 2020

And since everything now takes the path of a clean negotiation

Because post-crying or post-grief is of no use.
Because History and the mistakes throughout History are repeated without teaching any lesson - since only consciousness teaches.
And because something good can still come out of all this, if only there is some measure of good decision-making.

I am suggesting this dialectic:
In the camp of Sultan Mehmet - then - in May 1453, there were 35 thousand Christians, while the defenders along with the emperor were five thousand bloodied and exhausted. But young Mehmet used them with an infallible method. He let them use their arrows to send messages to the emperor about his decisions.

Today, the sad events took place with the same strategic method: The current sultan announced his decision to turn the Hagia Sophia into a mosque and waited. And when he saw that the "road was open" without any resistance, he proceeded. This has always been their strategy. They were feeling out their way first.

Nor will they stop proceeding in the same way.

I had my hopes that the Pope would intervene - especially with the historical guilt that weighs on him, if it weighs on him, for the annulment of the Pope then, the one he had agreed with Palaiologos - against the unifying liturgy of the filioque.

And I say. How fair would an effort be: If there was an understanding that the Hagia Sophia, instead of becoming a mosque, would function, together with the status of a Museum, as a Christian church also, acquiring its original identity - even once a year.

How fair and respectful such an agreement would be! Against their own mosques being prepared here.

Because beyond the official politics, the issue of Hagia Sophia concerns not only the governments but also the soul of every civilized person. Because the Hagia Sophia is not only the Ecumenical Symbol of Christianity, it is also a Symbol of the History of Hellenism, it is a Symbol of the self-sacrifice of those who prefered an honourable death and passed into the pantheon of the immortals together with the martyred emperor and his people.

And my proposal does not exist only in the dimension of Poetry.
I want to believe that it is completely realistic and historically honest. It has all the historical justice.

Posted on July 13, 2020

Professor Maria Efthymiou had called me on the eve of the conversion because I had sent her my novel "The City has been taken" and we had talked about Hagia Sophia

The enlightened professor Mrs. Maria Efthimiou posted today on Athens Voice that:
"Mr. Erdogan is in vain. Even if the walls of Hagia Sophia are scraped to turn the monument into a mosque, Byzantine hymns will be released. In flawless Greek. In the ages to come! ”

I could not answer her where she posted it, that is why I am writing my comment here: Thank you, Mrs. Maria Efthimiou. Your words about Hagia Sophia are the most beautiful I have heard!

And to complete her thought:
Now the scientists at Stanford University - who managed to digitally reproduce and reconstruct the chants that were heard there 1500 years ago - now is the time to release these chants, to make your speech or your vision a real scientific miracle! So that inside our Hagia Sophia, only those chants can be heard! And to be true!

And let everyone remember, both those who did not help and those who for the second time desecrate the holy temple, that History does not forgive.

Posted the day after the conversion, July 11, 2020 

“Σώπα, κυρία Δέσποινα, μην κλαίεις μην…”

But I can't keep quiet. No one has helped our Hagia Sophia. Just a few comments here and there. Helpless it surrendered to the mercy of this new plunder. Except that today's plunder is not about gold and silver. This plunder will take place deep inside its Soul. And in its Silence. In the deep Mystery hidden inside its aching guts. This Mystery that elevated it to a universal Symbol. But the civilised world Christian or not betrayed it once again. As it was betrayed back then. That time - when the pope left the martyred emperor helpless, canceling the promised - against the unifying liturgy of the filioque - assistance.

A comment:
This uprising, which is now taking place over the pain of Hagia Sophia, should have taken place BEFORE its new vandalism. To prevent this new bloodshed. Because that's what it's all about. Only this time it will not show even a drop of blood. Deep in its bloodied soul this new abandonment by God and Men will be hidden. And the guilt of the Christian West will become a deeper wound - continued by the betrayal of the pope.

Posted on July 10, 2020, the day of the conversion of Hagia Sophia into a mosque

Lament of monk Porfyrios

Bell of Hagia Sophia
Bit by bit may thou break the silence
And once more may the new ages sound the Resurrection

May an azure glory sprout
Upon the lamentation of the ruins
From this glory of thine that will come
From this flash of the lightning bolt
was I born
That is why my voice, too,
Is a loosened bell
That still weeps.

I raised my tearful eyes to see in all its glory the Hagia Sophia, this miracle of the centuries, which guarded the soul of the genus like a womb, covered it under its domes, so that sacrilegious time would not touch it. And I say, perhaps, even now that the blood of the faithful has soaked its stone and enamels, now that their blood has soaked Time and the coming of other Side the invisible one, I say, it is and will remain forever The Sacred Symbol, our oath, the fragrance of Roses burning in the century.

This post was made on Thursday, July 9, 2020, just hours before the signing of the conversion of Hagia Sophia into a mosque.

In the photo, my hand on the spot where, according to legend, the horse of Muhammad hit with its hoove and, as if from the mourning the marble had softened, opened a hole. 

Σε όλα μας τα μυθιστορήματα, ένα μυθιστόρημα γράφουμε με διαφορετικές όψεις

«Εκείνο που εγώ ζητώ από τα πρόσωπα μου είναι: Να έχουν μέσα τους το Καλό. Και οι δύο δάσκαλοι, που είχε ο χιλιόχρονος Άγγελός μου της στάχτης, του είχαν πει: «Να θυμάσαι πως έχεις μέσα σου το Καλό, αν το ξεχάσεις θα χαθείς». Λοιπόν, από την αρχή εξηγούμαι με τους ήρωές μου. Λάθη μπορούν να κάνουν – γι’ αυτό υπάρχει ο συγγραφέας, για να τους οδηγεί στο σωστό, αν το μπορεί. Όμως το «καλό» είναι η αφετηρία και ο στόχος της ύπαρξής τους.» Η Μαρία Λαμπαδαρίδου με την μυητική της γραφή και τα μεγάλα Ιστορικά και υπαρξιακά μεγάλα μυθιστορήματά της, μας ανοίγει τα χαρτιά της στο Liberal. Αποσιωπώντας μόνο την τελευταία δουλειά της: «Ποτέ δεν μιλώ γι’ αυτό που γράφω. Γιατί ποτέ δεν ξέρω αν θα μπορέσω να το τελειώσω. Ένα μυθιστορημα είναι. Κι όλο αλλάζει δρόμους. Στην ουσία, σε όλα μας τα μυθιστορήματα, ένα μυθιστόρημα γράφουμε με διαφορετικές όψεις. Παραλλαγμένο κάθε φορά.» Ας την διαβάσουμε, η Μαρία Λαμπαδαρίδου- Πόθου είναι μια ολόκληρη σχολή από μόνη της.

Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα

Κυρία Λαμπαδαρίδου, υπάρχει τελετουργία γραφής [συγκεκριμένος χώρος, χρόνος, συνήθειες] ή παντού μπορείτε να γράψετε εσείς;

Ποτέ δεν είχα την πολυτέλεια του χώρου, παλιότερα και του χρόνου, για να δημιουργήσω ατμόσφαιρα εργαστηρίου. Μπορώ να γράψω όπου βρίσκομαι, σε όποια στιγμή, αρκεί να υπάρχει η εσωτερική “ποιητική του χώρου”, όπως θα έλεγε ο Μπασλάρ, που σημαίνει, η ποιητική μιας βιωμένης σκέψης που πιέζει να εκφραστεί. Η τελετουργία γραφής συντελείται σε εσωτερικά επίπεδα, ως τελετουργία ποιητικής όρασης, για να γίνει τελετουργία λόγου. Άλλωστε, όταν γράφουμε, υπάρχουμε σε εσωτερικό τοπίο, ή εγώ έτσι γράφω. Έχω γράψει σε λεωφορεία, σε τρόλεϊ, σε αναμονές, κι όταν έχανα τη στάση, έτρεχα πίσω να τη βρω. Το δωμάτιό μου ήταν πάντα γεμάτο χαρτάκια καρφιτσωμένα κάπου ή κολλημένα στους τοίχους.

Για να ξεκινήσετε μια ιστορία, χρειάζεστε πλάνο, να ξέρετε και την αρχή και το τέλος της, ή αρκούν μια εικόνα ή η αρχική φράση;

Όχι, ποτέ πλάνο. Τα κείμενα της εσωτερικής γραφής, όπως είναι τα δικά μου, της αναλυτικής σκέψης, δεν μπορείς να τα γράψεις με λογικό προσχεδιασμό. Είναι αυτή η μυητική γραφή, που σε οδηγεί από μόνη της στα μονοπάτια της ψυχής, της μεταφυσικής ακόμα. Και, γράφοντας το κάθε βιβλίο μου, αυτό αναζητούσα: Να βρω τους δρόμους της ψυχής, τους χαμένους στην ομίχλη της διαδρομής της. Και ούτε την αρχή ή το τέλος θέλω να ξέρω. Αυτό είναι δέσμευση. Ήθελα πάντα τα ίδια τα πρόσωπα που έπλαθα να με οδηγήσουν. Και αναρωτιέμαι αν εγώ έπλαθα τα πρόσωπα ή αν εκείνα έρχονταν και με έβρισκαν έτοιμα. Και πάντα, όταν ξεκινούσα ένα μυθιστόρημα, η πηγή της δημιουργίας του ήταν μια ιδέα ή μια σκέψη επίμονη, μια υπαρξιακή κατάσταση που με βασάνιζε. Και έγραφα το μυθιστόρημα για να βοηθήσω πρώτα τον εαυτό μου, να βρω κάποιες αλήθειες, κάποιες απαντήσεις. Και όταν μετά λάβαινα γράμματα από τους αναγνώστες, αυτό μου έγραφαν, πως το βιβλίο τούς βοήθησε να βρουν κάποιες αλήθειες κάποιες απαντήσεις. Και χαιρόμουν, χαίρομαι, όταν μου το λένε αυτό.

Και ναι, έχω ανάγκη από την αρχική φράση για να ξεκινήσω. Ήταν πάντα για μένα σημαδιακή η πρώτη φράση. Δεν μπορούσα να μπω μέσα στο μυθιστόρημα αν δεν την έβρισκα. Θυμάμαι, είχα έτοιμο όλο το ιστορικό υλικό για το Πήραν την Πόλη, πήραν την, (εδώ μιλάμε για υλικό ιστορικό, όχι για δομή φαντασιακού μυθιστορήματος) λοιπόν, είχα έτοιμο το ιστορικό υλικό, όμως δεν μπορούσα να το ξεκινήσω γιατί δεν μπορούσα να βρω την αρχή. Και τα δύσκολα πάντα τα άφηνα να τα λύσω στη Λήμνο, όταν πήγαινα το καλοκαίρι. Και η φράση κύλησε από μόνη της στο χαρτί: «Τη μέρα που γεννήθηκα ο ήλιος δεν ανέτειλε. Ήτανε βαριά σκεπασμένος από μαύρα σύννεφα πένθιμα, και στο μέτωπό μου μια στρογγυλή κηλίδα αίμα, και όλοι είπαν πως αυτό ήτανε το σημάδι, είπαν πως γεννήθηκα ευλογημένος να γίνω ο μάρτυρας του αίματος».

Αυτό ήταν. Από ‘κει και πέρα, το βιβλίο κύλησε δομημένο με την κυκλική γραφή του, ήταν ο σημαδεμένος μου ήρωας που το ξετύλιξε.

Ποιο βιβλίο σας γράφτηκε με πιο παράξενο και αλλόκοτο τρόπο;

Πιστεύω πως το κάθε μου μυθιστόρημα είχε τη δική του ιδιαίτερη περιπέτεια ή εμπειρία γραφής. Και ίσως σε κάποια, αυτή η εμπειρία ήταν ιδιαίτερα επώδυνη και, να πω, γραφή συγκλονιστική, με την έννοια της δικής μου ψυχικής αναστάτωσης, όπως στον «Άγγελο της Στάχτης». Αυτό είναι το πιο αναρχικό μου μυθιστόρημα, με την έννοια μιας μεταφυσικής αναρχίας. Περπατούσα στα ασφοδελά μονοπάτια της Νέκυιας μαζί με τον χιλιόχρονο ήρωά μου, τον Κωνσταντίνο του δημοτικού τραγουδιού, που σήκωσε τον τάφο του στον ώμο και πήγε να φέρει την αδερφή, να τηρήσει τον όρκο, στην ουσία να κατακτήσει την ευφυΐα του και τη μνήμη της ύπαρξης του, ας πούμε, τη γνώση του Άδηλου. Λοιπόν, περπατούσα μαζί του στα ασφοδελά μονοπάτια, ουσιαστικά στο «άβατο» του Άδη, και αισθανόμουν πως διέπραττα ύβρη, ωστόσο, συνέχιζα να αναζητώ τα «κεκρυμμένα μυστικά» τούτης της άδηλης γνώσης. Αυτό το άκρως σαγηνευτικό και μαζί επώδυνο ταξίδι στη Νέκυια ήταν η πιο συγκλονιστική μου εμπειρία. Μια απορρύθμιση της κοσμικής τάξης. Κι ύστερα, όταν κυκλοφόρησε και κάποιοι φανατικοί αναγνώστες του μου έγραψαν πόσο το αγάπησαν, τότε γαλήνεψε η ψυχή μου. Θα πρέπει να το θυμάστε, κυρία Γκίκα, είχε γίνει και best seller και το είχατε γράψει με έμφαση, τότε, στο Έθνος της Κυριακής, στις ωραίες σελίδες σας.

Υπάρχουν συγγραφικές εμμονές; Θέματα στα οποία επανέρχεστε, τεχνικές που χρησιμοποιείτε και ξαναχρησιμοποιείτε, γρίφους κι αινίγματα που προσπαθείτε μια ζωή γράφοντας να επιλύσετε;

Και βέβαια υπάρχουν εμμονές. Μία τεράστια. Η υπαρξιακή αγωνία. Ο Σαρτρ την είχε πει τόσο απλά σε μια συνέντευξή του: «Όσο γερνώ διαπιστώνω πως δεν είμαι ανώτερος από αυτόν που πουλάει κάστανα στον γωνία του δρόμου, γιατί έχει και εκείνος την δική του υπαρξιακή αγωνία».

Και σε κάθε μυθιστόρημά μου, προσεγγίζω την «εμμονή» αυτή από διαφορετική οπτική. Κάποτε γίνεται εμμονή αναζήτησης της αλήθειας σε μεταφυσικές εμπειρίες. Όπως στο υπερρεαλιστικό – μα και πολύ ανθρώπινο, θα έλεγα, μυθιστόρημα «Με τη Λάμπα Θυέλλης» (που το είχαν διαβάσει οι κατάδικοι των φυλακών Κορυδαλλού και με κάλεσαν να μιλήσω μαζί τους) αλλά και όπως στον «Ιερό Ποταμό». Και κάποτε οι ίδιες αυτές εμμονές της υπαρξιακής αλήθειας αγγίζουν ανάλγητες κοινωνικές καταστάσεις και απάνθρωπες συμπεριφορές που προκαλούν τεράστιο πόνο. Όπως στο μυθιστόρημά μου «Φεγγαρόφωτο» ή Προμηθέας, όπως το λέω σήμερα. Αυτό ξεκίνησε από μια φράση ενός άστεγου, που μου την είπε, στη διάρκεια μιας απίστευτης συνομιλίας που είχα μαζί του, μια φράση του Σπινόζα, για το πώς βλέπει τους ανθρώπους που τον περιφρονούν. Μέσα στις τσέπες του κουρελιασμένου ρούχου του είχε σελίδες Σπινόζα. Για μένα το μυθιστόρημα αυτό είναι ισάξιο του Αγγέλου μου της στάχτης, τόσον πόνο μου έδωσε. Και τόσα πράγματα από τα βάθη της ψυχής μου είπα για την κοινωνική αναλγησία. Για το Άδικο που πάντα περισσεύει σε κάθε καιρό.

Όμως και μια ακόμα μεγάλη εμμονή: Η Ελληνική γλώσσα των τριών χιλιάδων χρόνων. Σε όλα μου τα βιβλία, και ιδιαίτερα στο Ξύλινο Τείχος, που ζωντανεύει το έπος του αρχαίου κόσμου, αλλά και στο βυζαντινό «Πήραν την Πόλη, πήραν την», χρησιμοποιώ λέξεις και φράσεις που πρόφεραν τα ίδια τα ιστορικά μου πρόσωπα, λέξεις φορτισμένες με τις δοξασίες τους και με τον τρόπο ζωής τους, και αυτό με βοηθάει να επιβεβαιώνω κάθε φορά πόσο ζωντανή και εν δυνάμει υπαρκτή και ενιαία – στην διαδρομή των χιλιετιών – είναι η Ελληνική μας γλώσσα.

Και αυτές όλες οι εμμονές, κατά ένα μυστηριώδη τρόπο, είναι περιπλεγμένες με έναν απόλυτο έρωτα – ή έρωντα.

Τι πρέπει να έχει μια ιστορία για να γίνει ιστορία σας;

Κανείς δεν μπορεί να πει γιατί κάποια πράγματα μας συγκινούν ή μας αναστατώνουν. Είναι ένα μυστήριο σαν αυτό του έρωτα. Σε χτυπά κατακέφαλα ένα ανθρώπινο ή και μεταφυσικό συμβάν, σου δίνει την τρέλα να το δεις από όλες τις αθέατες πλευρές του, σε παγιδεύει, σε ενεργοποιεί, σε στοιχειώνει. Ο ένας δρόμος ανοίγει τον άλλον. Ανακαλύπτεις και αποκαλύπτεις πράγματα. Χαίρεσαι. Η δημιουργία είναι χαρά. Και πόνος, σίγουρα. Όμως χαρά. Μπορεί και ο πόνος να γίνει χαρά όταν σε βοηθάει να πας πιο πέρα την όρασή σου. Αυτά.

Ένας ήρωας ή μια ηρωίδα για να γίνει ήρωάς σας ή ηρωίδα σας;

Όπως είπα, συνήθως οι ήρωες των μυθιστορημάτων μου, οι ηρωίδες μου, έρχονται από μόνοι τους και με βρίσκουν. Και συνήθως είναι οι πιο αδικημένοι, οι βασανισμένοι, οι ταπεινοί. Και μου αρέσουν. Θέλουν να δείξουν τι θα μπορούσαν να κάνουν, πόση δύναμη κρύβουν μέσα τους, πόση ομορφιά. Ή θέλουν να διορθώσουν τα λάθη τους, όπως στη «Ναταλία και Χριστίνα». Να τους βοηθήσω να διορθώσουν τα λάθη τους. Εκείνο που εγώ ζητώ από τα πρόσωπα μου είναι: Να έχουν μέσα τους το Καλό. Και οι δύο δάσκαλοι, που είχε ο χιλιόχρονος Άγγελός μου της στάχτης, του είχαν πει: «Να θυμάσαι πως έχεις μέσα σου το Καλό, αν το ξεχάσεις θα χαθείς».

Λοιπόν, από την αρχή εξηγούμαι με τους ήρωές μου. Λάθη μπορούν να κάνουν – γι’ αυτό υπάρχει ο συγγραφέας, για να τους οδηγεί στο σωστό, αν το μπορεί. Όμως το «καλό» είναι η αφετηρία και ο στόχος της ύπαρξής τους.

Ποιος ήρωας ή ποια ηρωίδα σας έφτασαν ως εσάς με τον πιο αλλόκοτο τρόπο;

Η Αδριανή μου, θα έλεγα, αυτή η βαθιά ερωτευμένη και πονεμένη. Που τόσο αγωνίστηκε να σώσει τον τόπο της παλιάς λατρείας. Είναι το μυθιστόρημα «Η Έκτη Σφραγίδα». Βασισμένο στο εδάφιο της Αποκάλυψης για την καταστροφή του τόπου. «Και η σελήνη όλη εγένετο ως αίμα…». Ήταν τότε με τις απίστευτες πυρκαγιές, είχαν ξεκινήσει, θυμάμαι, από την Ηλεία, κάποιοι ήθελαν να κάψουν τον τόπο μας, να μας κάψουν (αν και ακόμα συνεχίζεται αυτό, όμως τότε ήταν καθημερινό) και είχα εφιάλτες τη νύχτα. Την Αδριανή την ονειρεύτηκα. Το μυθιστόρημα αυτό είναι βασισμένο σε κάποια όνειρα πολύ σημαδιακά που έβλεπα τότε, επηρεασμένη από τις συνεχιζόμενες θανατηφόρες πυρκαγιές. Και το αγαπώ πολύ. Είναι γραμμένο με την πιο μυητική μου γραφή, είχα θυμό όταν το έγραφα, με πονούσε. Και το προχώρησα και στην καταστροφή που ο κοινωνικός άνθρωπος επιφέρει στον τόπο, προς όφελός του. Και αφού η Αδριανή μου δεν μπόρεσε να σώσει έναν τόπο παλιάς λατρείας και τελετουργιών, ο ίδιος ο τόπος όρθωσε τις αρχέγονες δυνάμεις του και αντιστάθηκε.

Και ακόμα, μέχρι σήμερα, πάντα λέω, μετά από τις συνήθεις καταστροφές: Πότε ο τόπος μας θα σηκωθεί όρθιος, αμυνόμενος. και θα μας κουκουλώσει όλους ενόχους.

Το πρώτο βιβλίο που διαβάσατε και σας εντυπωσίασε;

Από την Έμιλυ Μπροντέ οι πρώτες μου συγκινήσεις, από τον Ντοστογέφσκι, από τον Καζαντζάκη. Η «Δίψα» του Κνουτ Χάμσουν με σημάδεψε. Ώσπου να φτάσω στον Ελύτη και στον Έλιοτ. Και στον Μπέκετ.

Υπάρχει βιβλίο που μπορείτε να πείτε ότι σας άλλαξε τη ζωή ή βιβλίο στο οποίο συχνά επιστρέφετε;

Ένα βιβλίο που να μου άλλαξε τη ζωή, δεν το νομίζω. Θα μπορούσα να το πω αυτό για το θεατρικό «Ω οι ωραίες μέρες» του Σάμουελ Μπέκετ – το είχα δει στο Οντεόν του Παρισιού, με την Μαντλαίν Ρενώ και τον Ζαν Λουϊ Μπαρώ και με συγκλόνισε, πρώτες μέρες που είχα φτάσει εκεί με υποτροφία της Γαλλικής Κυβέρνησης. Προφανώς ήμουν έτοιμη για το θέατρο αυτό του υπαρξιακού παραλόγου. Και την άλλη μέρα κιόλας είχα ζητήσει από τον ίδιο τον Μπέκετ την άδεια να το μεταφράσω. Όπως και το μετέφρασα.

Όσο για την επιστροφή μου σε βιβλία που αγαπώ, ναι, χωρίς αυτά δεν μπορώ ούτε μια μέρα. Από τα νεανικά μου χρόνια, T.S.Eliot, Beckett, Ελύτης, Bachelard, τα βασικά.

Κατά την διαδικασία της συγγραφής, ακούτε μουσική, έχετε ανάγκη από απόλυτη σιωπή, διαβάζετε άλλα βιβλία ή ποιητές, καταφεύγετε σε εικαστικά έργα;

Μουσική ακούω, ναι, κομμάτια που αγαπώ. Αυτό.

Να αναφερθούμε σε εκείνο που γράφετε σήμερα;

Ποτέ δεν μιλώ γι’ αυτό που γράφω. Γιατί ποτέ δεν ξέρω αν θα μπορέσω να το τελειώσω. Ένα μυθιστορήματα είναι. Κι όλο αλλάζει δρόμους. Στην ουσία, σε όλα μας τα μυθιστορήματα, ένα μυθιστόρημα γράφουμε με διαφορετικές όψεις. Παραλλαγμένο κάθε φορά.

Mια φωτό σας στο γραφείο ή και άλλες φωτό γραφείου σας [αγαπημένα ή απαραίτητα αντικείμενα, άλλα που για σας αποτελούν γούρι ή έμπνευση]

Το γραφείο μου είναι, συνήθως, πάντα γεμάτο από χαρτιά μισογραμμένα χαρτάκια σημειώσεις. Και τα διακοσμητικά μου, κάποιες θαλασσόπετρες που μοσκοβολούν, και με τη θέα τους ακόμα, τις ακρογιαλιές της Λήμνου.

Αναρτήθηκε στις 4 Ιουλίου 2020 στο Liberal.gr
Την συνέντευξη πήρε η δημοσιογράφος και ποιήτρια Ελένη Γκίκα