Έκτωρ, ο αγαπημένος των θεών, στο αρχαίο θέατρο της Ηφαιστίας, λίγα λόγια απο την συγγραφέα

Το θεατρικό έργο “Έκτωρ, ο αγαπημένος των θεών”,
παίχτηκε στο Αρχαίο Θέατρο της Ηφαιστίας,
το καλοκαίρι του 2019, στις 15 Σεπτεμβρίου.
Αποτελούσε την λήξη του παγκόσμιου συνεδρίου που είχε οργανώσει στο νησί η Εφορία Αρχαιοτήτων Λέσβου με θέμα “Ιερά και λατρείες στο Αιγαίο”.
Το έργο ανέβηκε σε συνεργασία με τον ΜΕΑΣ ΛΗΜΝΟΣ.

Λίγα λόγια από την συγγραφέα:

Όταν, το καλοκαίρι του 2019 , μου είπαν οι συμπατριώτες μου πως ήθελαν να ανεβάσουν στο Αρχαίο Θέατρο της Ηφαιστίας το θεατρικό έργο μου “Έκτωρ, ο αγαπημένος των θεών” σκίρτησα από συγκίνηση.
Χρόνια και χρόνια το αρχαίο θέατρο του νησιού στη ζωή μου. Ένας τόπος ιερός όπου εκφράστηκε ο άνθρωπος των τριών χιλιάδων χρόνων και αυτό με συγκινούσε πάντα. Ένιωθα πως ζούσα τον χρόνο τον καταργημένο που ήταν μαζί χρόνος παρών, χρόνος αείρροος. Πήγαινα και καθόμουν στις ερειπωμένες κερκίδες του, πριν αναστυλωθεί, εδώ η Αντιγόνη, έλεγα, να ταυτιστώ μαζί της, “ούτοι συνέχθυν αλλά συμφιλείν έφυν”, εδώ η Ηλέκτρα, έλεγα, “Ω φάος αγνόν!”, έγραψα κιόλας στα κατοπινά χρόνια γις τις αγαπημένες μου αυτες ηρωίδες.

Εδώ στο αρχαίο θέατρο, όπου η ιερότητα του χώρου ταυτίζεται με το πιο καθαρό ιερό που κείται βαθιά στο άδυτο της ψυχής, το καθετί παίρνει άλλες διαστάσεις. Και ο χρόνος, ο παρελθών και ο μέλλων χρόνος του Έλιοτ, γίνεται ενιαίος να χωρέσει στην Μία Στιγμή.

Εδώ καθόμουν. Είμαι η Ανδρομάχη, έλεγα, η Εκάβη, η Κασσάνδρα, και προσπαθούσα και πάλι να ταυτιστώ. Είμαι η ανώνυμη σημερινή. Και πάντα μου άρεσε να λέω δυνατά τους στίχους του Φιλοκτήτη να τους ακούσει το έρημο τοπίο:
“Τι φης; Σιωπάς; Ουδέν είμ’ ο δύσμοιρος”.

Όταν είδα την πρόβα στο αρχαίο θέατρο, ένιωσα την καρδιά μου να χτυπά τρελαμένη από την συγκίνηση. Προσπαθούσα να συνειδητοποιήσω πως ήταν το έργο μου που παιζόταν εκεί. Τόση ευγνωμοσύνη ένιωθα για το μεγάλο αυτό δώρο. Μέσα στο ίδιο ερημικό τοπίο της Ηφαιστίας με την αντήχηση των τριών χιλιάδων χρόνων ζωής. Αλλά και με συγκίνησε βαθύτατα η αγάπη των συμπατριωτών μου που έβαζαν ψυχή και καρδιά για να κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούσαν. Όλοι.

Ο Γιώργος Μεριάς ως Έκτωρ, ένας πανύψηλος Λημνιός με φωνή ζεστή και πονεμένη “Είμαι ο Έκτωρ ακόμα, ο αγαπημένος των θεών, ω οι θεοί, με αφάνισαν με τρυφερότητα, με συμπόνια, για να μπορέσουν να με κλάψουν αθώο”.

Στο μικρό αυτό θεατρικό έργο, ήθελα, οι στιγμές που διαδραματίστηκαν, τότε, στην Τροία, με τον Έκτορα δεμένο στο άρμα να τον σέρνουν ταπεινωτικά γύρω από τον νεκρό Πάτροκλο, ήθελα οι στιγμές εκείνες να γίνουν μια συνέχεια του παρόντα χρόνου της ζωής μας, σήμερα, να αναμετρηθούν με τους αιώνες της σιωπής και με εκείνη την ταπεινωτική πράξη των θεών.

“Πάνω σου γράφτηκε η ιστορία του κόσμου”, λέει στον Έκτορα η Κασσάνδρα, “έγινες πιο σοφός μέσα στο θάνατό σου, δεν το βλέπεις; Κι αν οι θεοί σου φέρουν πίσω τα άρματά σου, χάρισέ τα στον πρώτο ξένο που θα βρεις”.
Γιατί ο Έκτωρ, σε αυτόν τον ελάχιστο χρόνο, έπρεπε να βγει από το μίσος και την οργή, να φτάσει στην υπέρβαση, κεκαθαρμένος.

Ευχαριστώ από την καρδιά μου έναν έναν όλους τους συντελεστές που δούλεψαν για να γίνει αυτή η “μαγική” όπως την είπαν παράσταση. Με τον επιβλητικό Δούρειο Ίππο και την παλιωμένη άμαξα της Τροίας, που έφτιαξε ο Λημνιός καλλιτέχνης Θωμάς Σφούνης. Και ευχαριστώ τον μουσικό του Στρατού Λήμνου Νικόλαο Αμπατζή για την συγκλονιστική μουσική του σύνθεση που ετοίμασε. Είχα την αίσθηση πως στήριζε δομικά το έργο, λες και είχε γίνει ένα με το ερημικό τοπίο και με τον λόγο και με το κομμάτι της ιστορίας που ερχόταν ατόφιο από την ρημαγμένη Τροία”.

Έχει τρυφερότητα το έργο αυτό, κι ας βγαίνει μέσα από την στάχτη και την φλόγα. Τα πρόσωπα όλα, παγιδευμένα στον Χρόνο τον τετελεσμένο, προσπαθούν εναγώνια να ζήσουν έστω και ελάχιστες στιγμές στον τόσο ελάχιστο χρόνο που τους δωρίθηκε. Ο Έκτωρ, ως άλλος τραγικός ήρωας, προσπαθεί να συνειδητοποιήσει την ήττα και την ταπείνωση του θανάτου του, να τα μεταποιήσει σε φως όλα αυτά, σε συνειδητότητα του ανθρώπινου πεπρωμένου, σε υπέρβαση

“Γείρε να κοιμηθείς, καλέ μου – του λέει η Ανδρομάχη, όταν πια έχει τελειώσει η δωρεά των στιγμών.
Σε λίγο θα έχεις το πρόσωπο όλων εκείνων που λαβώθηκαν αθώοι. Σε λίγο θα σε πω αδερφό, αγαπημένο.
Τ’ άστρα σβήνουν στον ουρανό.
Σε λίγο θα μας τυλίξει η νύχτα. Σε λίγο…
Μπορεί μια μέρα, μπορεί μια νύχτα, μπορεί μια μικρή αιωνιότητα να αρκεί για να σε φέρει στο φως.
Η ιστορία του κόσμου πάνω μας γράφεται.
Είμαστε στο φως.”
(Μια φωτογραφία)
Τα παρακάτω λόγια τα πήρα απο το βιβλίο που έχει έκδοθεί με τρία ακόμα θεατρικά έργα. Είναι αυτό που αισθανόμουν τότε, όταν έγραψα το έργο. Ένα έργο για τον ηττημένο. Για τη δυναμη και την αξιοπρέπεια που εχει η ήττα.

Όταν γράφτηκε το έργο…

Ξημέρωνε η νέα χιλιετία κι εγώ τελείωνα το μυθιστόρημά μου, ο Άγγελος της στάχτης, που το είπα αγαπημένο μου και επαλήθευση της ζωής μου. Ο ομηρικός στίχος για τον Ήλιο που, όταν θύμωσε, είπε: “δύσομαι εις Αΐδαο και εν νεκύεσσι φαείνω” (θα κατέβω στον Άδη να φέγγω για τους νεκρούς) παίδευε την σκέψη μου σε όλη την διάρκεια που το έγραφα, καθώς και η “γεωγραφία του Άδη” που μου αποκάλυψε τα μονοπάτια της ομίχλης σ’ έναν άλλο άβατο τόπο, στην “γεωγραφία της ψυχής”.

Είναι περίεργο πως κάποιες καταστάσεις γεννιούνται μέσα μας από τις πιο παράξενες συνειρμικές. Εκείνο τον καιρό ζούσα το αίσθημα της ήττας. Είχα γράψει και ένα κείμενο για το πρωτοχρονιάτικο αφιέρωμα του Έθνους της Κυριακής με τίτλο “Είμαστε οι ηττημένοι των θεών”. Ζούσα την έννοια της ήττας σε όλα τα επίπεδα – υπαρξιακά, μεταφυσικά, ανθρώπινα. Κι απ’ όσο θυμούμαι, δεν ήταν ένα αίσθημα κατάρρευσης αλλά, αντίθετα, μια αίσθηση δημιουργική, ήττα από ανθρώπους ή από θεούς, που είχε μέσα της ένα μεγαλείο, μια βαθιά αξιοπρέπεια, τέλος, μια απλευθερωτική δύναμη.

Εκείνο τον καιρό έπεσε στα χέρια μου ένα κείμενο της Marguerite Yourcenar για τον ηττημένο Έκτορα και το διάβασα με τρελό ενδιαφέρον. Η μεγάλη συγγραφέας έδινε σάρκα και οστά στην έννοια της ήττας που με βασάνιζε. Ο Έκτωρ ήταν ο ωραίος νικημένος των θεών.

Τόσο πολύ τον αγάπησαν οι θεοί που τον έσυραν στην έσχατη οδύνη ενός εξευτελιστικού θανάτου για να τον “κλάψουν με τρυφερότητα”.

Καλοκαίρι 2009, Αθήνα