Thoughts

Και το ελάχιστο μπορεί να γίνει μονοπάτι προς την ψυχή μας

Ευχαριστώ τους διαδικτυακούς φίλους που επικοινώνησαν μαζί μου για να μου πουν αυτό που ένιωσαν διαβάζοντας το μυθιστόρημα “Η δίψα με καίει εμένα και χάνομαι”. Αυτό που τους έδωσε το ταξίδι μαζί του. Και χαίρομαι που οι περισσότεροι στάθηκαν στις ταπεινές καθημερινές στιγμές. Άλλωστε αυτό ήθελα να δώσω. Μέσα από έναν απλό μύθο της καθημερινότητας, προσπάθησα να ανοίξω περάσματα στις μέσα αλήθειες, αυτές που τις βγάζει στο φως η ταπεινή αποδοχή της λαβωμένης συνείδησης.

Πάντα πίστευα πως οι ταπεινές στιγμές είναι και οι πιο ουσιώδεις, αφού αυτές μας οδηγούν στην αυτοσυνειδησία, πάει να πει, στην αλήθεια του προσώπου μας. Ή, αλλιώς, στην απελευθέρωση του προσώπου μας.

Πολλές φορές βάζουμε στόχους και καταφέρνουμε το ελάχιστο. Όμως και αυτό το ελάχιστο μπορεί να γίνει μονοπάτι προς την ψυχή μας. Την ψυχή μας ψάχνουμε να βρούμε γράφοντας ή διαβάζοντας ένα βιβλίο.

Κάποιοι φίλοι έμοιαζαν να περιμένουν περισσότερα ύστερα από έναν τόσο ελκυστικό ορφικό τίτλο. Όμως αυτά τα “περισσότερα” απλά τα περνάς μέσα στη γραφή, στον τρόπο που επικοινωνείς με τον αναγνώστη μέσω της γραφής, δεν χρειάζεται να τα δώσεις με το στήσιμο ενός φανταχτερού μύθου.

Το θέμα είναι να μπορεί κανείς να δώσει την μεγάλη αλήθεια μέσα από ασήμαντα καθημερινά. Τότε ο λόγος παίρνει άλλες διαστάσεις. Καμιά φορά, μαγικές. Αυτή τη στιγμή γίνεται μια εργασία πτυχίου πάνω στο μυθιστόρημα αυτό. Και με ευχαριστεί να βλέπω πώς το προσεγγίζει μια νεανική ματιά.

Καλό βράδυ!

Πάντα έλεγα πως το κάθε βιβλίο έχει τη δική του ξεχωριστή μοίρα, όπως και οι άνθρωποι.

Αναρτήθηκε με αφορμή μια εργασία πτυχίου 

Ένας από τους τελευταίους του παγκόσμιου φιλοσοφικού στοχασμού, ο μεγάλος διανοητής και θαυμαστής της Ελλάδας George Steiner έφυγε πλήρης ημερών. Και ίσως ολόκληρη η διανόηση, σε παγκόσμια εμβέλεια, πενθεί τούτη την ώρα, γιατί η διορατική και άκρως διεισδυτική σκέψη του συνέβαλε ώστε να γεννηθούν, στην διαδρομή του περασμένου αιώνα, νέες αποτιμήσεις και μετακινήσεις ιδεών σε απόλυτο πνευματικό επίπεδο.

Θα αναφερθώ σε ένα από τα πιο σημαντικά βιβλιο του “Ο Θάνατος της Τραγωδίας”, όπου διακήρυττε πως ο θάνατος των θεών έφερνε και το τέλος της τραγωδίας.

Τότε, το 1961, είχε εκδοθεί από τον αγγλικό εκδοτικό οίκο Faber and Faber, και είχε φέρει μεγάλη επανάσταση στον τότε πνευματικό κόσμο. Κι εγώ που είχα βρεθεί στο Παρίσι λίγο μετά, να σπουδάζω θέατρο στη Σορβόννη με υποτροφία της γαλλικής κυβέρνησης, έζησα αυτήν την επανάσταση από κοντά. Γιατί ο καθηγητής μας, o γνωστός θεατρικός συγγραφέας Bernard Dort, μου είχε ζητήσει να ετοιμάσω μια εργασία (exposé) που θα την διάβαζα στο μάθημα, με θέμα “Τo σύγχρονο στοιχείο του τραγικού, σε αντιπαράθεση με την αρχαία τραγωδία”. Κι εγώ είχα να παλέψω ανάμεσα στον “Θάνατο της τραγωδίας” ή “θάνατο των θεών” του George Steiner και στο “Ω οι ωραίες μέρες” του Samuel Beckett, που. όπως είχε επισημάνει ο Jean-Marie Domenach “ανάγγελνε την νέα μορφή της τραγωδίας”.

Ο George Steiner ήταν ένας μεγάλος θαυμαστής και υμνητής του ελληνικού πνεύματος, και πολλούς σημαντικούς τόμους του αφιέρωσε για την Ελλάδα. Κι εγώ είχα αγαπήσει τα βιβλία του. Προπαντός στα τελευταία χρόνια της κρίσης και της ευτέλειας της ζωής μας, της σχεδόν απόρριψης από την ευρωπαϊκή κοινότητα κάποιες φορές, διάβαζα το βιβλίο του “ANTIGONES – The Αntigone myth in Western literature, art and thought” (Oxford University Press, 1984) για να μπορέσω να βρω μέσα μου την αξιοπρέπεια αλλά και όσα αγαπούσα στον τόπο μου.

Σήμερα λέω, κρίμα που ποτέ δεν προσκλήθηκε από την Ελλάδα για να τον τιμήσουν όπως του άξιζε.

Παραθέτω κάποια αποσπάσματα από την κριτική που είχα γράψει για το βιβλίο του αυτό και είχε δημοσιευθεί στην Καθημερινή:

“George Steiner, “Οι Αντιγόνες, Ο μύθος της Αντιγόνης στην λογοτεχνία, τις τέχνες και την σκέψη της Εσπερίας”

“Στον αστερισμό των επτά σωζομένων τραγωδιών του Σοφοκλή, η Αντιγόνη είναι το λαμπρότερο αστέρι” γράφει ο μεγάλος διανοητής του αιώνα μας, ο Τζορτζ Στάινερ, στο βιβλίο του “Αντιγόνες” που πρόσφατα κυκλοφόρησε στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Καλέντη, και συνεχίζει:

“Η Αντιγόνη του Σοφοκλή δεν είναι μόνον η ωραιότερη από τις ελληνικές τραγωδίες, αλλά απ’ όλα τα έργα που δημιούργησε το ανθρώπινο πνεύμα, είναι αυτό που αγγίζει περισσότερο την τελειότητα”.

Με τη μεγάλη διορατικότητα του και την μοναδική διεισδυτικότητα της σκέψης του, ο Τζορτζ Στάινερ επισημαίνει ότι η Αθήνα του πέμπτου αιώνα σηματοδοτεί το αποκορύφωμα του ανθρώπινου εγκόσμιου πνεύματος στις φιλοσοφικές, ποιητικές και πολιτικές πραγματώσεις. Επισημαίνει ακόμη ότι κάθε επαναφορά σε ελληνικό μύθο αντιπροσωπεύει επαναπατρισμό, παλιννόστηση, επιστροφή στο ξέφωτο όπου φανερωθηκε το είναι, στο Lichtung του Χάιντεγκερ, και ότι η κλασική Ελλάδα έχει καθορίσει ουσιαστικά το πεπρωμένο του δυτικού ανθρώπου.

(…)
Ο Τζορτζ Στάινερ επανέρχεται πολλές φορές στο ερώτημά του: Γιατί μόνον ο ελληνικός μύθος και ιδιαίτερα της Αντιγόνης κυριάρχησε στη δυτική αντίληψη, στη δυτική φιλοσοφία, στην διαμόρφωση της δυτικής πολιτικής σκέψης; Και γιατί δεν υπάρχουν επαναλήψεις στο έργο του Σαίξπηρ; Αναζητώντας και ο ίδιος απάντηση σε αυτό το φαινόμενο, διατρέχει όλες τις φιλοσοφικές απόψεις, από τον Αριστοτέλη και τους προσωκρατικούς έως τον Έγελο και τον Χέγκελ, έως τον Νίτσε, τον Μάρξ, τον Σέλλεϋ, τον Σίλλερ, τον Κίρκεργκωρ, τον Γκαίτε, τον Χάιντεγκερ – ιδιαίτερα τον απασχολούν οι φιλοσοφικές θέσεις του Χάιντεγκερ για να θεμελιώσει την οντολογική ερμηνεία της Αντιγόνης. Διατρέχει τις θεωρίες του Γιούνγκ και του Φρόυντ, τις ερμηνείες που έδωσαν στους αρχαίους μύθους σε σχέση με τα πρωταρχικά στοιχεία των υποσυνειδησιακών πεδίων, με τα αρχέτυπα, με τα σύμβολα. Είναι γνωστό άλλωστε ότι η φροϋδική ψυχανάλυση αντλεί την επιχειρηματολογία της από τα αρχέτυπα των ελληνικών μύθων, οι οποίοι έδωσαν στους δυτικούς πολιτισμούς τους κώδικες των συμβόλων και την δυναμική μιας υπερβατικής ερμηνείας.

Γιατί τα πρόσωπα της αρχαίας τραγωδίας είναι τα αρχέτυπα του μύθου. Ενώ τα πρόσωπα της Σαιξπηρικής τραγωδίας είναι πρόσωπα του ιστορικού χρόνου.
Και η επιστροφή μας στον ελληνικό μύθο, σημειώνει ο Στάινερ, είναι επιστροφή μας στις ρίζες. Είναι η παλιννόστηση του πνεύματος. Είναι ο επαναπατρισμός.

Σημαντικές απόψεις για μια διάνοια σαν αυτή του George Steiner.
Και εδώ θα αναφερθώ στον Lessingk (Lessing) που μόνος αυτός όταν έγραψε την επιτομή των κλασικών βίων, απλά παρέλειψε τον Σοφοκλή και την Αντιγόνη. Ευτυχώς τουλάχιστο που δεν τους κακοποίησε, όπως έκανε με τον βυζαντινό πολιτισμό.

(…)
Η σύγκρουση Αντιγόνης – Κρέοντα είναι το σημείο όλων των συγκρούσεων που υπάρχουν ανάμεσα στον άνθρωπο και στην εξουσία, ανάμεσα στον άνθρωπο και στο θεό, στον άνθρωπο και στη συνείδηση. Μια σύγκρουση που θεμελίωσε την δυτική σκέψη της δικαιοσύνης, της πολιτικής, της οντολογικής φιλοσοφίας, της μη συμβατότητας του ανθρώπινου και του θείου δικαίου.

Η σύγκρουση Αντιγόνης – Κρέοντα, σημειώνει ο Στάινερ, είναι σύγκρουση δύο “υπαρξιακών ελευθεριών”. “Κανείς δεν μπορεί να υπαναχωρήσει, χωρίς να διαψεύσει την ουσία της υπάρξεώς του”. Επίσης, γράφει, είναι και “μια σύγκρουση – διάλογος μεταξύ κωφών (dialogue des sourds)”, αφού ο ένας δεν ακούει τον άλλον. Η γλώσσα του Κρέοντα είναι η γλώσσα της χρονικότητας. Ενώ η Αντιγόνη μιλά μέσα από την αιωνιότητα”

Η κριτική είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα Καθημερινή, 24 Ιανουαρίου 2002
Το παρόν κείμενο αναρτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2020

“Αύριο, λες, και μέσα σ’ αυτήν τη μικρή αναβολή παραμονεύει ολόκληρο το πελώριο ποτέ. Να ‘σαι τόσο πρόσκαιρος, και να κάνεις όνειρα τόσο αιώνια!”
Γράφει ο ποιητής Τάσος Λειβαδίτης.
Κι εγώ αναρωτιέμαι, πόσο αντέχει κανείς να το σκέφτεται αυτό το “πελώριο ποτέ”. Προτιμώ τα όνειρα. Με κάνουν να ξεχνώ το εφήμερο της ζωής που μου δόθηκε, κι αυτή η ελάχιστη αίσθηση ή ψευδαίσθηση του αιώνιου είναι μια μικρή ελάχιστη λουρίδα από τον Παράδεισο που μου αναλογεί.

Ήταν ένα παιδί. Ένα εβραιόπουλο. Τον έλεγαν Αλβέρτο. Ερχόταν στη γειτονιά μας, στη Λήμνο, και παίζαμε. Είχε και μια μικρή αδελφή. Την έλεγαν Ελίζα, νομίζω. Κι ύστερα, μια μέρα, τους είδα που έφευγαν φορώντας ρούχα χειμωνιάτικα και ήταν Ιούλιος. Και ήταν μεσιμέρι. Κρατούσαν και κάτι μπόγους στο χέρι. Το παρακάτω κείμενο είναι ένα “όνειρο”, από εκείνα τα περιστατικά της παιδικής ηλικίας, που έβγαιναν στα όνειρά μου σαν εφιάλτες.

Χρόνια μετά, τα όνειρα εκείνα έγιναν βιβλίο. “Νύχτες του Φεγγαριού, Δεκαοκτώ όνειρα” ο τίτλος. Στο Βιβλιοπωλείο της Εστίας, η έκδοση. Κι ύστερα, εδώ και κάποια χρόνια, πολλοί άγνωσοι αλλά και γνωστοί που έρχονταν από ταξίδι τους στο Ισλαήλ, μου έλεγαν πως το βιβλίο το είχαν στην πρεσβεία τους, ανοιγμένο στη σελίδα του κειμένου.
Εγώ δεν το είδα αυτό. Και ούτε ξέρω αν ακόμα υπάρχει εκεί.

Το ελληνικό κείμενο δεν το βρήκα πουθενά – και από το βιβλίο δεν ήξερα να το πάρω. Την αγγλική μετάφραση την είχε κάνει μια Αμερικανίδα Εβραία καθηγήτρια με τον Μίνωα Πόθο.

Καλημέρα, φίλοι μου
Επειδή αυτές οι μνήμες δεν πρέπει να ξεχαστούν

“I am innocent, sir…
Yes, but your innocence can’t save you…”
Kafka

Why was Albert wearing a heavy coat in the middle of July?

Why did Albert have to leave right away by that old warship?

Why was Albert carrying a small bundle of clothes?

Why was Albert crying, as he was turning the corner of the earth- road?

Why did he look at us so painfully, as he was heading speechless for the harbor?

Where was he going with his little sister?

Who was Albert?

He was a Jewish little boy. We played together. He came with the other children in the neighborhood and we played together. But he left the game in the middle because he had, they said, to leave immediately. But where was he going? Nobody gave us an answer.

I am standing at the side of the road and I am trying to figure out where all that mass of water comes down from…

How strange. It’ s a large stream. But there was no rain. This water one could say wells out from the earth. From the depths of the earth. Or was it always there and I had not noticed it? But it is summer. Middle of July. How is it possible for rivers to overflow? And I must cross the road…To reach the corner. I enter the water. It comes up almost to my knees. On the left is the house of Georgia and on the right the fish-shop. If only I could see someone. To ask about the water. There is not a living soul about.

But, suddenly, I see something floating on the water. Something like a small bundle. And I don’t wonder that it doesn’t sink. The flow of the river brings it to me. Soon I will be able to reach it. I stretch out my arms. How strange. It is not drenched. I catch it quickly. And I try to take it out of the water. To open it. My curiosity is so great! Or, rather, it is not curiosity, but a strange intuition. There is something inside it. Something very important. I sit on the step of Elisaios’ house and I open it anxiously.

And what do I see!

It is a photo of Albert. It is Albert with his little sister. Curiously enough, this is what I expected to see. As he was the day he left. He is wearing a heavy coat. And his eyes are sad, I feel exultation. So, he is alive. Then, he may be still alive. It is a sign. I leave the other things, or, rather, I don’t see what else there is inside the bundle and I get up to leave. The water has withdrawn… The road is still wet, of course. An earth-road. The one which leads to the harbor. And a green-blue orange light spreads about an excellent transparency.

I move to go towards the port, to see if the boat left. But, what boat? It was years ago. I wonder. The photo, how has it been saved? And I? How come I am here? Since the war is over. I know it very well. This tangle inside me becomes an awful anguish. And my house is watery. A watery transparency. But how did my home happen to be in my way? It’s something I don’t understand. Its walls are watery. I can discern my face through layers of transparency that fascinate me. But what does my house have to do with the war? And, then, I don’t know if the war is finished. I hold the photo in my hands and this is strong evidence. But, of what? This anguish is a strange painful feeling of loss inside me.

And I wake up.

There are moments in our life, special little moments which follow us sleepless, broken pieces of an event, which is lost and which we carry in us threatening and blown up.

I was sitting on the steps of Elisaios’ house, with other children that midday of the summer, when we saw Albert with his mother and his little sister following the earth- road to the harbor. They were to leave, it was said, by a ship which was waiting for them there, a ship which had come only to take them. But nobody knew for where.

His mother and his sister went on, they turned the corner. But Albert remained a few moments, just there, just before turning the corner. There he raised his hand to bid us good-bye.

We went to him. He was wearing a black heavy coat. And it was midday. And it was summer. On one hand, he was holding a small bundle, so small that a child could carry, and with the other, he was still waving us good-bye. His eyes were sad. His eyes were full of tears. And he did not speak. He let drop his arm, like a little wounded wing. And left. Turned the corner of the road. Vanished.

We never heard about him since. Noone did. The earth-road remained empty. The light of that early afternoon was very bright. And whenever I think of Albert, a dazzling sensation of whiteness makes the incident, one might say, buoyant as if hovering slightly above its reality, in a sadness of dream.

Then, after many years, when we read about the crematoriums and the gas chambers, when we were told about those death camps, in my thought always came the picture of that afternoon. The boy’s arm bidding us good-bye and the sad eyes, which did not know then yet the fate in store for them.

All this subsequent experience of mine was related to that event, which was but a small broken bit of memory that I carried in me through time. In that parallel existence out of time. In the fragments of my child in me.

Lemnos, June 1983
From the poetic prose book ” Nights of Moonlight “

Ύστερα από την συνέντευξη που είχα κάνει για τους σοφούς μου φίλους μοναχούς του Αγίου Όρους, μου  ζητήθηκε να γραψω τις πρωτοχρονιάτικες ευχές για το περιοδικό τους “Πεμπτουσία”

Οι γέροντες ιερομόναχοι διάβασαν το βιβλίο μου “Πήραν την Πόλη, πήραν την” και το αγάπησαν. Γιατί, ουσιαστικά, το Άγιο Όρος και τα μοναστήρια του είναι ένα ζωντανό κομμάτι του Βυζαντίου που συνεχίζει, από πνευματικούς δρόμους, την ύπαρξή του, έξω από το αίμα, έξω από την ύλη του κόσμου, συνεχίζει να υπάρχει στη δική του Αχωρήτου Χώρα, στο Άδηλο και στο Άρρητο, πιο βαθιά, στο Μυστήριο το ανεξιχνίαστο, στον θρύλο ακόμα, που κρατά ακοίμητο τον σπαρασσόμενο, από τότε, Ελληνισμό.

Κύριε Νίκο Κόιο, σας ευχαριστώ, είναι τιμή μου:

Αποχαιρετάμε τη χρονιά που πέρασε, αλλά και μετράμε τις λαβωματιές. Ένας κόσμος χτυπημένος από όλες τις μορφές του Κακού. Από αυτή την ασίγαστη εμμονή του Κακού. Κι από τα βάθη του είναι μας φέτος η ευχή μας να γίνει προσ-ευχή: Το Νέο Φως, που ανατέλλει με τον Καινούριο Χρόνο, αυτό το εξ’ ύψους Ανατολήν, ας φέρει την Επί Γης Ειρήνη στον χειμαζόμενο άνθρωπο του 2019! Στον τρομαγμένο σημερινό άνθρωπο που μένει ολοένα και πιο ανοχύρωτος, πιο μόνος πιο αβοήθητος.

Κι από τις πληγές που μετράμε κάθε χρόνο σαν σήμερα, από αυτή τη γνώση της αιώνιας Αδικίας και του Κακού, ας γίνουμε λίγο καλύτεροι ως άνθρωποι, λίγο πιο σοφοί. Η σκέψη πως όλοι είμαστε παγιδευμένοι μέσα στο ίδιο κοσμικό πεπρωμένο, πως και η πιο τρανή δύναμη εξουσίας ή πλούτου ή αλαζονείας βρίσκεται μια ανάσα πριν από το Αιφνίδιο, ας ευμενίσει τα σκοτάδια που τύλιξαν τη ζωή μας.

“Εγεννήθην ωσεί άνθρωπος αβοήθητος” είπε ο ψαλμωδός.

Και ίσως να το είπε σε μια στιγμή σαν αυτές που βιώνει ο σημερινός άνθρωπος ο προδομένος από τον ίδιο τον πολιτισμό του.

Παραμονή Πρωτοχρονιάς και τα όνειρα γίνονται πιο ανήσυχα, οι προσδοκίες πιο αβέβαιες. Οι ευχές μας πιο μετερίζι πιο άμυνα.
Κι εγώ σκέφτομαι την περσινή μου ποίηση, όταν μου χάρισαν την Αίθουσα οι πατριώτες μου στη Λήμνο και ήθελα να πω ευχαριστώ:

I took you with me and left
πατρίδα από σμαράγδι
And from an old icon
memories of my youth awoken
and mother's prayer
I took you and held you high
in my mind
small white church
να ευωδιάζει ο χρόνος
thyme and yellowhead.

Να ευωδιάζει ο χρόνος μας θυμάρι και ακόνιζα!
Αυτή είναι η πιο όμορφη ευχή!
Ενάντια στη δύναμη του Κακού. Ενάντια στα σκοτάδια.

Πάντα σαν σήμερα, θυμάμαι τα λόγια του Μικρασιάτη πατέρα μου του πρόσφυγα του ιεροψάλτη, που όλο το βιος του ήταν οι ψαλμοί και οι μνήμες των παιδικών του χρόνων στα μοναστήρια της Ιωνίας. Πολλές φορές μου είχε πει την ίδια λαϊκή παροιμία:

“Μην καταριέσαι τα σκοτάδια, άναψε ένα κερί!”

Είτε πιστεύεις είτε δεν πιστεύεις, άναψε ένα κερί στο πιο ταπεινό εκκλησάκι ή καταμεσής στη σκέψη σου. Το σκοτάδι φοβάται και το ελάχιστο Φως!
Λοιπόν, αποχαιρετάμε τον Χρόνο που σε λίγες ώρες θα φύγει. Και μαζί, αποχαιρετάμε τα πρόσωπα τα αγαπημένα μας που έφυγαν. Έφυγαν. Όμως σήμερα, θα είναι ανάμεσά μας, στο γιορτινό τραπέζι. Κι αν μακρύνεις λίγο την όρασή σου, θα τα δεις να μας χαμογελούν από την άλλη άκρη του χρόνου.

ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ!

Αναρτήθηκε στο περιοδικό του Αγίου όρους Πεμπτουσία, τη νύχτα της Πρωτοχρονιάς 2019

Ένα πανό σκισμένο καταμεσής στον νυχτωμένο κόσμο μας:

ENDGAME!

Ερχεται και στέκεται δίπλα μου, σχεδόν στο ίδιο σημείο πάντα, κάπου στα αριστερά. Αμίλητος. Και σκυφτός. Όπως ήταν πάντα. Πανύψηλος και ολοζώντανος, έτσι όπως τον είχα συναντήσει, τότε, στη λεωφόρο του Αγίου Ιακώβου, στο Παρίσι. Με το ασκητικό πρόσωπό του χαρακωμένο από την αγωνία. Όπως ήταν πάντα. Κι εγώ τον κοιτάζω με τη δική μου αγωνία. Γιατί και μέσα στο όνειρο ακόμα σκέφτομαι πως κάτι ξέχασα, κάτι σημαντικό, και πρέπει γρήγορα να το βρω, να το θυμηθώ.

Κι όταν πετιέμαι μέσα στον ύπνο μου, η καρδιά μου χτυπά να σπάσει.
Η παρουσία του Samuel Beckett  χάνεται. Διαλύεται όπως ονείρου σκιά. Κι εγώ τότε θυμάμαι πως τώρα κοντά είναι η επέτειος του θανάτου του. Δεκέμβριος, 1989.

Και σκέφτομαι την ρήση του μεγάλου Εφέσιου “Ζων δε άπτεται τεθνεώτος εύδων”.

Και σκέφτομαι ακόμα πως τίποτα δεν γνωρίζουμε από αυτό που είμαστε. Τίποτα από το μυστήριο της Κτίσης που μας φιλοξενεί “πάροικους και παρεπίδημους”.

Τριάντα χρόνια χωρίς τον Samuel Beckett. Και η μεγάλη του διάνοια πλανιέται ακόμα πάνω από τον νυχτωμένο κόσμο μας. Μια παρουσία συμβολική πια. Προφητική, όπως ήταν. Με ένα σκισμένο, ίσως, πανό στο χέρι του, όπου γράφει:

Fin de Partie 
Endgame
Τελος του Παιχνιδιού

Τέλος στον μύθο του κόσμου!

Φίλοι μου καλημέρα!

Κι αν ζούμε το “τέλος του μύθου”, ας ευχηθούμε να ξημερώσει ένα νέο Φως!
Μια νέα λυκαύγεια!

Τίποτα δεν γνωρίζουμε από αυτό που είμαστε. Και από τον κόσμο που μας περιβάλλει. Τόσο ελλιπής η αντίληψή μας.

Αναρτήθηκε τον Δεκέμβριο  2019, για την 30η επέτειο του θανάτου του Samuel Beckett

ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΤΟ ΠΙΟ ΜΙΚΡΟ ΤΑΞΙΔΙ μάς βγάζει από τις καθημερινές μας συνήθειες. Κι ευθύς αρχίζουμε να τις αναζητάμε. Τόση η εξουσία της καθημερινότητας πάνω στη ζωή μας ή και πάνω στην ψυχή μας. Και νοσταλγείς τη “γωνιά” όπου φώλιαζε το σώμα να ξεκουραστεί. Ή τα σημεία όπου ακουμπούσε το χέρι στην καθημερινή του κίνηση. Μπορεί να νοσταλγείς ακόμα και τις καλημέρες των φίλων, αυτή τη γλυκιά έγνοια τους να σε αναζητήσουν.
Ή, ακόμα, μπορεί να σε κάνει να σκεφτείς. Ένα μικρό ταξίδι μέσα στο μεγάλο ταξίδι του χρόνου μπορεί και να εγείρει μια αίσθηση υπαρξιακή. Σε κάνει να συνειδητοποιήσεις την αδιόρατη την αέναη πορεία του σώματος προς ένα άλλο αθέατο “τερμιναλ” – για να χρησιμοποιήσω ένα ρεαλιστικό όρο του ταξιδιού. Ή σε κάνει να σκεφτείς πως αυτό το τοπίο, αυτή η ανθρώπινη συμμετοχή σου στο γίγνεσθαι μιας παγκόσμιας πραγματικότητας είναι για σένα, η Μία δική σου φευγαλέα στιγμή που μέσα της ζεις αυτή τη συνειδητοποίηση.
Και λέω πως, ίσως, η εξουσία της καθημερινότητας πάνω μας να είναι στο βάθος και η άμυνά μας.
Ο Νοέμβριος, με τα χρώματα της εσωστρέφειας, σου δίνει πάντα μια αίσθηση ταξιδιού.

Μεγάλη Παρασκευή σήμερα! Η πιο όμορφη γιορτή της Ορθοδοξίας. Με μια μελαγχολία πάντα σαν πένθος στην ψυχή και στο περιβάλλον. Σήμερα η Ύπαρξη πενθεί αλλά και ο κόσμος που φιλοξενεί την Ύπαρξη.

Στη σκέψη μου το δέκατο τέταρτο Γράμμα στον γιο μου όταν ήταν οκτώ χρονών “Γράμμα στο γιο μου κι ένα Άστρο”.

Ήρθαν στη σκέψη μου τα λόγια εκείνα, οι στιγμές που τα έγραφα, σε ένα ταπεινό σπιτάκι στο Αμφιαράειο, με μια ανθισμένη βερικοκιά στο παράθυρο. “Να αγαπάς τον άνθρωπο σημαίνει να στέκεσαι καθαρός μπρος στο αιώνιο”, ήταν ο τίτλος.

Και αντιγράφω λίγα λόγια. Ένιωσα την ανάγκη να ζήσω ξανά την νεανική μου σκέψη. Ήταν Μεγάλη Παρασκευή του 1981. Όμως ο λόγος δεν παλιώνει ποτέ. Έγραφα:

“Είμαστε πλάσματα εφήμερα. Και η νοσταλγία μας για το αιώνιο είναι είναι η πηγή και ο πόνος της δημιουργίας μας. Σήμερα θα σου μιλήσω για το τίμημα της θυσίας. Για Εκείνον που πλήρωσε με το αίμα του το νόημα της αιωνιότητας. Σήμερα θα σου μιλήσω για την αυτοθυσία και το μεγαλείο του πνεύματος. Ο πόνος του Χριστού ήταν πρώτα πόνος του πνεύματος. Και η θυσία του είναι το τίμημα της δικής μας αιωνιότητας. Πληρώνουν πάντα εκείνοι που ανοίγουν τον δρόμο στο έρεβος και στην αγνωσία της ύπαρξης. Γι’ αυτό είναι Θεός. Άνοιξε ένα δρόμο στην αιωνιότητα για να βαδίσουμε. Έδωσε ένα κερί αναμμένο στο πνεύμα του ανθρώπου για να μη χαθεί”.

Είτε πιστεύει κανείς είτε δεν πιστεύει, σήμερα ανάβουμε το δικό μας κεράκι στο νόημα της Θυσίας. Όποιο περιεχόμενο και αν δίνει κανείς στην έννοια αυτή. Και το ελάχιστο φως ρηγματώνει τα σκοτάδια που τύλιξαν τη ζωή μας.

Έγραφα τότε:
“Σας ευχαριστώ κυρία Δέσποινα Στυλιανίδου για το πολύ όμορφο γράμμα σας. Με συγκίνησε ο λόγος σας και τα αισθήματά σας για τα βιβλία μου. Τι άλλο μεγαλύτερο μπορεί να περιμένει ένας συγγραφέας από την αγάπη των αναγνωστών του. Όταν έγραφα το κάθε βιβλίο, στη διαδρομή της ζωής μου, αναρωτιόμουν αν θα άγγιζε μία ψυχή. Σήμερα, η αγάπη, με την οποία γράφτηκαν, επιστρέφει σε μένα. Για να ομορφύνει τις δύσκολες μέρες μου”.

Το γράμμα της προέδρου του ΜΕΑΣ ΛΗΜΝΟΣ, για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας:

“Αγαπητή Κυρία Μαρία Λαμπαδαρίδου,
το κείμενο που μας αποστείλατε για τις 8 του Μάρτη, Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, έκλεισε με πολλή συγκίνηση την εκδήλωση που πραγματοποιήσαμε ως ΜΕΑΣ «Λήμνος» για να τιμήσουμε την ημέρα αυτή. Και πως ήταν δυνατόν να μην μας συγκινήσει ένα κείμενό σας που αναφέρεται στις ηρωίδες των βιβλίων σας αλλά και στη συμβολή της γυναίκας στη συνέχιση της ζωής, στο μεγαλειώδες θαύμα που καλείται να βιώσει η γυναίκα.

Σας ευχαριστούμε που ανταποκριθήκατε στο κάλεσμά μας και είμαστε ευγνώμονες όχι μόνο για το κείμενο με το οποίο κλείσαμε την εκδήλωσή μας αλλά και για όλα τα κείμενα που μας έχετε χαρίσει, για όλες τις ηρωίδες των βιβλίων σας με τις οποίες έχουμε πλουτίσει τις ζωές μας, μας ταξίδεψαν σε κόσμους και εποχές αλλοτινές, μοιραστήκαμε τις χαρές και τις λύπες τους, τις αγωνίες και τους πόθους τους.

Αγαπητή Κυρία Μαρία Λαμπαδαρίδου, Οι ηρωίδες σας, σε όποια εποχή κι αν έζησαν, θα ταξιδεύουν στους αιώνες και κάθε μια τους θα είναι κομμάτι της ψυχής σας που θα έχετε μπολιάσει με την δική μας ψυχή. Η δική τους φωνή θα είναι η φωνή των γυναικών, που άσχετα από τόπο και χρόνο, αγαπούν, πολεμούν, θυσιάζονται, ίσως κάποιες φορές και να προδίδονται. Αλλά οι ίδιες δεν προδίδουν, αντίθετα μάχονται να υπερασπίσουν διαχρονικές πανανθρώπινες αξίες και ιδανικά. Πρότυπα γυναικών που ανοίγουν δρόμους όπως κάνατε κι εσείς η ίδια άλλωστε στην ζωή σας, που σπάσατε τις προκαταλήψεις της κλειστής κοινωνίας της Λήμνου, όπως αφηγείστε στο βιβλίο σας «Τα μονοπάτια του αγγέλου μου».

Σας ευχαριστούμε που μας κάνατε την τιμή να είστε παρούσα στην εκδήλωσή μας με τον λόγο σας, σας ευχόμαστε υγεία και να σας ξαναδούμε σύντομα στην αγαπημένη μας πατρίδα, την Λήμνο.

Με εκτίμηση, σεβασμό και αγάπη
Δέσποινα Στυλιανίδου, φιλόλογος
Πρόεδρος ΜΕΑΣ «Λήμνος»

Ανάμεσα στα κείμενα που είχα στείλει ήταν και ένα απόσπασμα από το μυθιστόρημά μου “Επέτειος των Ρόδων”
Ιδού κάποια αποσπάσματα:

“Δεν έφτασα εύκολα στη λέξη υπεροχή. Την είπα θρίαμβο. Την είπα άβυσσο. Την είπα όριο και ρίζα της ύπαρξής μου στον κόσμο. Την είπα θάνατο του κορμιού μου. Δεν έφτασα εύκολα, όχι. Μα τώρα ξέρω. Την κατέκτησα πολύ πιο σκληρά από τα δικαιώματα της ισότητας.”

Μια σιωπή νεκρική στην τεράστια αίθουσα την κατάμεστη. Ούτε αναπνοή δεν ακουγόταν. Μόνον η φωνή της ήρεμη, με τη λύπη μέσα της, με τα κύματα του σπαραγμού και της κραυγής που την διαπέρασαν, με τον κραδασμό του αβάσταχτου πόνου που έγινε μοιρολόγια και σβησμένα κεριά στην ψυχή της.

“Την είπα όριο και ρίζα της ύπαρξής μου στον κόσμο. Κι αυτό σημαίνει, η υπεροχή τούτη δεν έχει κοινωνικά, συμβατικά, νομοτεχνικά μέτρα.
Είναι μια διάσταση άλλη. Μια διάσταση υπαρξιακή, μεταφυσική, υποστασιακή, άρρητη. Μάνα που γέννησε και μάνα που δεν γέννησε. Η ίδια επώδυνη ανάβαση στο πρόσωπο. Η γυναίκα μόνη διανύει τούτη την πορεία της δοκιμασίας της. Και η όποια αποποινικοποίηση δεν την αποτραγικοποιεί. Είναι παγιδευμένη από την ίδια τη φύση της. Τούτη την τραγικότητα ονομάζω υπεροχή της. Την απόλυτη μοναξιά του πόνου αυτού.”

Καμιά κίνηση. Καμιά διαμαρτυρία ή επευφημία. Τα μάτια στηλωμένα πάνω της. Κι αυτή η περίεργη νεκρική σιγή άπλωνε τον όγκο της μέσα στην αίθουσα, γινόταν μια εύθρυπτη ουσία από τον ίδιο τον λόγο της.

Και συνεχίζει:
“Στη σκέψη μου η Μήδεια, η Αντιγόνη, η Ηλέκτρα, η Ιφιγένεια. Δεν είναι τυχαίο που οι τραγικοί ποιητές μας χρησιμοποίησαν γυναίκα ηρωίδα στις περισσότερες τραγωδίες τους. Σε μια εποχή κιόλας που η γυναίκα ήταν έξω από την κοινωνική ζωή. Σε μια εποχή που υπήρχε μόνο σαν μάνα γιου. Εκείνοι οι μεγάλοι γνώστες της ανθρώπινης ψυχής ήξεραν πως η γυναικεία φύση είναι πιο κοντά στο μυστήριο της ζωής. Ήξεραν πως είναι πλασμένη να βιώνει με το σώμα της την τραγωδία που γεννιέται από την δωρεά της ζωής. Να βιώνει το τραγικό στοιχείο, αυτό που ποτέ δεν θα γνωρίσει ο άνδρας με το σώμα του παρά μόνο με το μυαλό του”.

Γιατί στην κάθε ηρωίδα μου προσπάθησα να δώσω τον αγώνα για την κατάκτηση του προσώπου της. Πιο σωστά: Για την ανάβαση στο Πρόσωπό της! Αυτή είναι η ελευθερία της και η αξιοπρεπειά της.

Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, σήμερα!  

Και γιορτάζουν όλα τα μυθιστορήματα που έγραψα, γιορτάζει η Γυναίκα όλων των εποχών. Σήμερα, γιορτάζουν “Η Μαρούλα της Λήμνου” και “Η Δοξανιώ” μου, η Μαρία Δοξαπατρή και οι ηρωικές Ελληνίδες γυναίκες της Επανάστασης, γιορτάζει η Ελένη μου στο “Πήραν την Πόλη, πήραν την”, που μέσα στον αγώνα της πέρασα τον οδυνόμενο αγώνα όλων των ανώνυμων Γυναικών.

Σήμερα γιορτάζει η Ιππολύτη μου από το ¨Ξύλινο Τείχος”, που ακόμα ψάχνει να βρει το πεντάχρονο παιδί της.

Σήμερα γιορτάζει η Γυναίκα η ανώνυμη, η Γυναίκα η βασανισμένη, η Μάνα, η Αγαπημένη, η προδομένη ίσως, η θυσιασμένη, η αγωνίστρια στα μικρά και στα μεγάλα. Η Γυναίκα η απλή με τη μεγάλη τη βαθιά σοφία της ζωής.

Σήμερα θα αναρωτηθούμε: Τι χάνει, τι κερδίζει η  Γυναίκα  με την αμφιλεγόμενη ανεξαρτησία της. Ποιες είναι οι αληθινές πηγές της δύναμής της. Και γιατί οι αρχαίοι τραγικοί μας ποιητές χρησιμοποίησαν γυναίκα ως ηρωίδα στις περισσότερες τραγωδίες τους.

Και τι σημαίνει για μια γυναίκα συγγραφέα, να γράφει ένα μυθιστόρημα με βασικό ήρωά της έναν άνδρα. Πώς θα μπορέσει να θέσει την “υπεροχή” της γυναικείας φύσης, αυτή την πνευματική την υποστασιακή την άρρητη υπεροχή, που η ίδια η Φύση της έδωσε, όταν της εμπιστεύτηκε τα μυστικά της δύναμής της, για να συνεχίσει το νομοτελειακό έργο της: τη συνέχιση της ζωής!

Και γιατί πιστεύω πως η πραγματική ανεξαρτησία της Γυναίκας είναι η ανάβαση στο Πρόσωπό της! Σήμερα λοιπόν γιορτάζουν όλα τα μυθιστορήματά μου, γιατί μιλούν για όλες αυτές τις Γυναίκες. Και συνειδητοποιώ κι εγώ αυτή τη στιγμή τι σημαίνει να τα έχω γράψει.

Πέρυσι σαν σήμερα ήμουν καλεσμένη στην εκπομπή της ΕΡΤ-1 “ΣΤΑΣΙΣ ΕΡΤ-1” και μίλησα για την υπεροχή της γυναίκας (και όχι για την ισότητα). Και πόσο με είχαν συγκινήσει τα τηλεφωνήματα που έλαβα από όλη την Ελλάδα. Μια ανταπόκριση ψυχής.

Φίλοι μου, σήμερα λέω: Τα βιβλία μου αγάπησαν τον αναγνώστη. Τον σεβάστηκαν. Γιατί η αλήθεια έχει μέσα της τον πιο βαθύ σεβασμό. Και στις ηρωίδες μου πρόσθεσα και την πονεμένη μου Ιππολύτη, από το Ξύλινο Τείχος, που περιμένει δυόμισι χιλιάδες χρόνια να συναντήσει το παιδί της. Γιατί ο πόνος της μάνας είναι πιο δυνατός από τον θάνατο, έτσι που και στην άλλη διάσταση ακόμα αγρυπνά και περιμένει. Η Μάνα! Αυτή που έχει στην εγγραφή της φύσης της την τραγικότητα και τον μεγαλείο της θυσίας. Μάνα που γέννησε και Μάνα δεν γέννησε. Μια ίδια οδυνόμενη ανάβαση στο Πρόσωπο!

Με γλυκούς ανέμους!

Μόνον αυτό μπορώ να ευχηθώ στον Άγγελό μου, εύπλοους και γλυκούς ανέμους να έχει στο καινούριο ταξίδι του. Σήμερα κρατώ το βιβλίο στα χέρια μου, το παραδίδω στον αναγνώστη. Δεν είναι εύκολο, πιστέψτε με. Είναι σαν να του δίνω την ψυχή μου.

Σαν ορφικός εραστής περιπλανιέται ανάμεσα στη στιγμή και στην αιωνιότητα!

Έγραφα τότε:

ΑΥΡΙΟ Ο ΑΓΓΕΛΟΣ ΤΗΣ ΣΤΑΧΤΗΣ ΘΑ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ!

Φοίβος και Κωνσταντίνος. Δυο πρόσωπα που συναντιούνται στο λυκόφως της ζωής και του θανάτου. Το ένα από τη μεριά των ζωντανών. Το άλλο από τη μεριά των νεκρών. Θα τους ενώσει μια βαθιά αγάπη, που είναι μαζί και σπαραγμός και έρωτας και ακατανόητο. Για όσους αγάπησαν το ορφικό αυτό μυθιστόρημα. Για όσους το αγαπούν ακόμα.

Ευχαριστώ την αγαπημένη μου εκδότρια κυρία Άννα Πατάκη, που μου έβγαλε αυτό το τρισαγαπημένο μου βιβλίο, σε καιρούς απαξίωσης της ζωής και του θανάτου.

Φίλε συμπατριώτη Ανδρέα Κοντέλλη, σε ευχαριστώ για το πανέμορφο εξώφυλλο.

Όλα όσα αγαπάμε όσα μας πόνεσαν όσα κουβαλάει η ψυχή μας στο μακρύ ταξίδι της είναι εδώ. Όσα μας πόνεσαν. Πάντα, αυτά που αγαπάμε μας πονούν. Ο Άγγελος της Στάχτης κουβαλάει όλον τον άσωτο πόνο την άσωτη αγάπη. Το άχραντο φως. Τίποτα δεν είναι πιο δυνατό από τη βαθιά ανάγκη της ψυχής να βρει την αλήθεια της. Και ξέρω πως, αναζητώντας τον Άγγελο της Στάχτης, αναζητούσα την ψυχή μου.

Είναι σαν να ανασαίνει ξανά η ψυχή μου. Τίποτε άλλο δεν μου έδωσε περισσότερο πόνο, περισσότερο φως. Ήταν ο άσωτος πόνος της αγάπης και η αρχέγονη δίψα, ήταν η κοσμική απόρριψη, η κοσμική ερημία, που ο ίδιος έζησε μέσα από τη δική μου ψυχή.

Αισθάνομαι ευγνώμων που μου δωρίθηκε να αξιωθώ να το γράψω.

Μέσα στην αμφισβήτηση και την απαξίωση των καιρών μας – στην απαξίωση και την ταπείνωση του θανάτου – εγώ προσπάθησα να περπατήσω πάνω στο άδηλο και στο άρρητο της ψυχής, για να βρω το φως το άχραντο που την υψώνει.

Τίποτα δεν χάνεται από αυτό που έχει υπάρξει.

έγραφα περιμένοντας το βιβλίο, Φεβρουάριος, 2019:

Ο Άγγελος της Στάχτης! Και τα Κωνσταντινάτα , που φοράει στο σγουρό κεφάλι του, τα στέφανα της μοίρας, κάποτε. Χίλια χρόνια περιπλανιέται ανάμεσα στη Στιγμή και στην Αιωνιότητα. Θα ζήσει με πάθος τον έρωτα του θνητού, Θα καταργήσει το άβατο και θα μπει μέσα στον Άδη να παλέψει με τον Σκοτεινό Θεό για να πάρει πίσω την αγαπημένη του. Τρυφερός και εύθραυστος αλλά και παντοδύναμος, ο Κωνσταντίνος μου του δημοτικού τραγουδιού, είναι το πιο μαγικό και πονεμένο πλάσμα που μου δόθηκε να γράψω.

Το πιο αγαπημένο μου μυθιστόρημα, που το είπα ταξίδι της Ψυχής στον εαυτό της, έτσι με τις πρώτες μνήμες νωπές, όπως βιώθηκαν στην μακριά περιπλάνηση προς το Φως.

Αναρτήθηκε όταν κυκλοφόρησε το μυθιστόρημα “Ο Άγγελος της Στάχτης” από τις εκδόσεις Πατάκη για τη Νέα του Διαδρομή στον Χρόνο!

28 Φεβρουαρίου 2019

Άσε με, του λέω, δεν τέλειωσα ακόμα… δεν βλέπεις;

Και ποιος δεν πέρασε ξυστά από τον θάνατο. Ποιος δεν τον άγγιξε ποιος δεν γδάρθηκε πάνω του. “Άσε με, του λες, δεν τέλειωσα ακόμα, δεν βλέπεις;”
Και στη σκέψη μου ο “κύριος Καθηγητής” από το θεατρικό μου “Το Γυάλινο Κιβώτιο”. Για δες που μου έμελλε να ζήσω η ίδια να υποδυθώ τον θεατρικό ρόλο του “Καθηγητή μου”, που τον έγραψα στο Παρίσι, σε πλήρη νεότητα και παλμό ζωής.

Λοιπόν, ο κύριος Καθηγητής ήξερε πως τελείωσε ο χρόνος της ζωής του και έπρεπε να τα μαζεύει γιατί κάθε τόσο πήγαιναν να τον πάρουν. Όμως εκείνος κάθε φορά τους έλεγε πως έγραφε μια πραγματεία και δεν τέλειωσε, “δεν τέλειωσα ακόμα, ξέρετε, μου λείπουν κάποιες λεπτομέρειες και πρέπει να ψάξω να τις βρω, καταλαβαίνετε… πρέπει να ψάξω επειγόντως…” Κι αυτοί, “θα ξαναπεράσουμε”, του έλεγαν και έφευγαν.

Είναι το θεατρικό έργο που αγάπησε ο Samuel Beckett. Σε όλα του τα γράμματα μου έγραφε να του στείλω ένα θεατρικό μου. Και κάποια στιγμή τόλμησα και του έστειλα αυτό. Και τόσο πολύ του άρεσε. Το είχε στείλει ευθύς στον Jean-Louis Barrault να το ανεβάσει, μου είχε γράψει. Όμως τότε εγώ δεν ενδιαφέρθηκα. Ήμουν αλλού βυθισμένη. Στις 23 Οκτωβρίου 1979, το γράμμα του.

Σήμερα χαίρομαι που το γράφω αυτό. Μπορεί και να έχω ανάγκη να πάρω αξία από αυτό. Γιατί όταν φτάνεις σε κάποια όρια ζωής και θανάτου, σου βγαίνουν μόνο τα σημαντικά. Κι αυτό ήταν σημαντικό για μένα. Για να μπορώ να ξεχνώ όλους εκείνους, τους κατά καιρούς έχοντες την εξουσία της καρέκλας στα Γράμματά μας, να τους ξεχνώ για την αβρότητα της απόρριψης. Χρόνια τώρα αυτή η αβρότητα.

“Κι ο θάνατος κρυμμένος πίσω απ’ το αγιόκλημα…” έγραφα στη νεανική μου ποίηση. “Α, θάνατε, που ξαγρυπνάς με τον γενναίο του κόσμου”.

Ο s.o.s γιατρός να επιμένει δίπλα μου πως πρέπει να βιαστώ, πως επειγόντως πρέπει να πάω σε νοσοκομείο. Κι εγώ να σκέφτομαι το αγιόκλημα όπου “κρυμμένος μας παραμονεύει ο θάνατος” από την πρώτη μας νεότητα. Κι ο στίχος του Ελύτη στη σκέψη μου “πέφτοντας η ζωή μου / ένα κομμάτι ελάχιστο από τη ζωή μου…” έτσι να περπατώ λέει σ’ ένα δρομάκο αγαπημένο και να ψιχαλίζει και να λέω τον στίχο του Ελύτη.
Α, ποιητή, ευλογημένος να είσαι!

Και ο s.o.s γιατρός να φωνάζει τώρα, “δεν έχουμε καιρό, καλώ το ασθενοφόρο…”

Μια στιγμή, του λέω, μια στιγμή. Έχω ανάγκη να δω τη λέξη γέρασα, γερνώ, γερνάω. Εκεί είμαι. Τι κακόηχη λέξη, θεέ μου. Μεγάλωσα. Μεγάλωσα και ομόρφυνα! “Με γηρατειά και νεότητες πάλι ανεβαίνω…” Ο Ελύτης δεν φοβήθηκε τη λέξη γηρατειά.

Γερνώ λοιπόν, γερνάω, κάθε μέρα και πιο βαθιά, σκέφτομαι, γερνώ με ηδυπάθεια, θα έλεγα, έτσι με αγάπη, έτσι ωραία, φορώ ρούχα φαρδιά, χαχόλικα, και λίγο παλιά να φεγγίζουν την ψυχή μου, να βλέπω τι γίνεται. Ρούχα φαρδιά λοιπόν, να μη με στενεύει ο χρόνος. Να χωράει και λίγη ποίηση από τις χαραμάδες.

“Τηλεφωνώ σε όποιο νοσοκομείο εφημερεύει, σας λέω, δεν έχουμε καιρό… πρέπει επειγόντως…” Ο s.o.s γιατρός σε απόγνωση. Και συνέρχομαι. Νοσοκομείο; Και δημόσιο;

Στη σκέψη μου κάποιες θλιβερές εμπειρίες από διαδρόμους νοσοκομείων με τον άνθρωπό μου να λιποθυμά στον ώμο μου και κανείς. Τρομάζω. Κι ο Τοσοδούλης μου, από το παιδικό που μόλις κυκλοφόρησε, φωνάζει μέσα στα αυτιά μου, να το ακούσω “Α πα πα, αυτός ο πλανήτης δεν είναι για μας…”

Και ψάχνω. Οι ιδιωτικές κλινικές. Αυτές οι λαμπερές. Ψάχνω. Ρωτώ. Όχι, δεν προφταίνω να πουλήσω το σπίτι μου για να πληρώσω, απόψε δεν προφταίνω, και οι τρεις Τοτό μου οι τοσοδούληδες, όλοι μαζί τώρα φωνάζουν μέσα στα αυτιά μου “Α πα πα, κι αυτός κι αυτός ο πλανήτης δεν είναι για μας…” Και ούτε πλησίασαν τον μαγικό τους ουρανοκουβά. Κι εγώ να ονειρεύομαι πως είμαι μέσα κι ανεβαίνω στ’ αστέρια.

Όμως ο s.o.s δεν μ’ αφήνει, παίρνει κιόλας τηλέφωνο. Μια στιγμή, του λέω. Και τηλεφωνώ στην πιο κοντινή στο σπίτι μου κλινική, ελάτε όσο πιο γρήγορα γίνεται, τους λέω.

Κάποιοι φίλοι με βρήκαν και στην κλινική ακόμα. Φίλοι και αναγνώστες. Έμαθα τι σημαίνει φιλία. Τι σημαίνει η αγάπη του αναγνώστη που φώτισε την ψυχή του από τα βιβλία σου. Όταν ρώτησα μία αναγνώστρια. φίλη σήμερα πια αγαπημένη, την ρώτησα γιατί το κάνει αυτό, γιατί ήρθε δίπλα μου και έμεινε σε όλες τις δύσκολες στιγμές, όλες τις μέρες, μου απάντησε: “Για όσα μου έδωσαν τα βιβλία σας. Με αυτά μεγάλωσα τα παιδιά μου, με αυτά έγινα ένας ευτυχισμένος άνθρωπος”.

Τι άλλο να θέλω από τη ζωή. Τώρα ας γιατρέψει λίγο τις πληγές από το αιφνίδιο αυτό “χτύπημα” που με βρήκε κατάστηθα. Να μπορώ να συνεχίσω να γράφω και να σκέφτομαι. Αυτό μόνον.

Να είστε όλοι καλά, φίλοι μου. Σε λίγο βγαίνει και “Ο Άγγελος της Στάχτης”.
Δώρο ακριβό του Αγγέλου μου, από τις εκδόσεις Πατάκη. Και ποτέ μην ξεχνάτε: Η ζωή μας είναι μια μόνο στιγμή πριν από το Αιφνίδιο.

Γι’ αυτό, κρατάτε γερά!

Αναρτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2019, ημέρα που βγήκα από την κλινική.