Current affairs

 

Bell of Hagia Sophia
Bit by bit may thou break the silence
And once more may the new ages sound the Resurrection

May an azure glory sprout
Upon the lamentation of the ruins

From this glory of thine that will come
From this flash of the lightning bolt
was I born
That is why my voice, too,
Is a loosened bell
That still weeps.
Μάιος, 1988

“Όσα ούτε είδομεν ούτ’ ελάβομεν,
ταύτα φέρομεν” είπε ο Ηράκλειτος
Η γη της Μικρασίας, δεν είναι μόνον η πατρίδα των προσφύγων, η πατρίδα του από αιώνων Ελληνισμού, αλλά και των μεγάλων οραματιστών της Ιωνίας, Στη γη εκείνη γεννήθηκαν τα μεγάλα υπερβατικά οράματα των Ιώνων φιλοσόφων, που μέχρι σήμερα και για πάντα θα καταυγάζουν την πνευματική μοίρα του κόσμου. Είναι το βάθος του χρόνου, το βάθος και η Αρχή της ελληνικής σκέψης. Και με αυτή την εννοια, δεν είναι μόνον η πηγή και η ρίζα, δεν είναι μόνον ο πόνος και το αίμα του πόνου. Είναι η πιο βαθιά ουσία του πνεύματος που παραμένει στον αιώνα Ελληνικό. Η δουλεία και η άλωση, η συντριβή και ο εκπατρισμός, έχουν συντελεστεί στον εξωτερικό συμβατικό χρόνο. Όμως αυτό δεν αναιρεί ούτε σπιθαμή ελληνικότητας από το πνευματικό και υπαρξιακό της βάθος. Κάποτε έγραφα:

Πατρίδα που χώρεσες σ’ ένα εικόνισμα
Ποτέ χαμένη
Αλύτρωτη μόνο
Σε βρίσκω κάτω από την εφημερότητά μου
Γεμάτη ρωγμές που σκίζουν τον ύπνο μου
Να αναβλύσει το αίμα.

Ανήκω στη δεύτερη γενιά των ξεριζωμένων
Παιδί των προσφύγων, βίωσα τη μνήμη του αίματος. Και όταν έφυγε ο πατέρας, έγραψα ένα μικρό βιβλίο “Σπίτι μου της Μικρασίας”. Είναι μια αναφορά στο Σπίτι-Σύμβολο της Μικρασίας, που αναδύεται φλεγόμενο από τα βάθη του Ιωνικού χρονου, για να με φέρει στην ίδια παράλληλο με τους αιώνες ζωής του. Ένας λόγος πέρα από την εμπειρία. Δεν έχω μνήμες δικές μου εγώ. Είμαι η θέληση μόνο, μια θέληση γεμάτη πείσμα, να κρατηθεί ζωντανή η ρίζα. Εκείνοι που βίωσαν εκεί την εγκοσμιότητά τους, από τον Ηράκλειτο έως τον πρόσφυγα πατέρα μου, αποτελούν σε βάθος μια Ελλάδα αδιαίρετη και απόρθητη στον αιώνα.
Γιατί η ψυχή και το πνεύμα, η βίωση του Λόγου ως κοσμικής έκφρασης, δεν εκπορθούνται, που σημαίνει, δεν εκπατρίζονται.

My Asia Minor home
Δεν έχω από σένα παρά τη Γη, όπου κοιμάται ο πατέρας μου. Η πορεία της ζωής του ολόκληρη δεν ήταν παρά μια επιστροφή του στη γη σου.
Δεν ξέρω από σένα παρά τις μνήμες του, μέσα από έναν ήλιο κάθετο πάνω στην πέτρα σου, Πληγή βαθιά κι αγιάτρευτη, όπου παλιρροεί ο χρόνος στις πηγές σου, Σπίτι της Μικρασίας. Μέσα από τούτη την πληγή της μνήμης, μέσα από τούτη την παλιρροή γεννήθηκα.

“Τρεις ή έξι χιλιάδες χρόνια”
Δεν συναντηθήκαμε παρά μόνο ανάστροφα, μέσα στην παλίνδρομη ροή του χρόνου. Στο τραύμα της αλλοτρίωσής σου. Και τώρα τουρκοχώρι, τώρα τουρκοσπίτι. Οι πέτρες σου πονούν μέσα μου από τα ξένα δάχτυλα που σ’ αγγίζουν. Κι ο ήλιος σου στεγνώνει τα δακρυα των ξενιτεμένων. Ο πατέρας έφυγε χωρίς να σε ιδεί ποτέ ξανά. Και τώρα εγώ γυρίζω σε εσένα. Επιστρέφω μαζί του. Με θέλγει η δύναμη του θρήνου σου, Έτρεξες πίσω τους, μα δεν σε είδαν. Τους φώναξες φλεγόμενο από τον πόνο και τον πόθο να τους φτάσεις, μα δεν σε άκουσαν. Και ήρθες σε εμένα. Κύλησες μέσα στις μέρες μου. Χρόνια τυραννάς τη σκέψη μου. Ζητάς να υπάρξεις από τον λόγο μου. Ακούω τη φωνή σου μέσα στον ύπνο μου, φωνή της πέτρας. Απάνω της εγχαράχτηκαν αιώνες Ελλάδα. Είσαι από το υλικό εσυ που “διεκόσμησε το χαος”* Είσαι “ ο νους που κινεί”* εσύ. Είσαι η ύλη που “γίνεται” με τον λόγο μου. Έτσι μπορώ και σε συναντώ. “Γιατί γνωρίσαμε τη μοίρα μας / στριφογυρίζοντας μέσα σε σπασμένες πέτρες / τρεις ή / έξι χιλιάδες χρόνια…”* είπε ο ποιητής. ‘Ομως εγώ σε βρίσκω στα όνειρά μου που το υλικό τους χρονολογείται από τρεις ή έξι χιλιάδες χρόνια. Σε βρίσκω στα βαθη της μνήμης τής πριν από εμένα, όπου εισχωρώ μαγνητικά και αναπόδεικτα. Εσύ ιστορείς και εγώ γράφω.

Όσο σκοτεινός και αν ειναι ο κόσμος…” είπε ο Νίτσε
“…αρκεί ένα κομμάτι ελληνικής σκέψης για να φωτιστεί!”. Και σίγουρα εννοούσε τη σκέψη που γεννήθηκε εκεί, στα χώματά σου, γιατί είπε ακόμα: “Όσο ο κόσμος θα έχει ανάγκη από την αλήθεια, θα έχει ανάγκη από τον Ηρακλειτο”

Και τώρα οι δυο μας, Σπίτι της Μικρασίας
Εγώ από σάρκα κι εσύ από πέτρα. Γη που μιλα. Και γη που σωπαίνει. Κοσμικές ύλες και οι δυο. Κοσμικά μόρια ανεξερεύνητης Αρχης. Μαγνητικές ουσίες από την ίδια νύχτα του πόνου. Η δική μου φθαρτή εγκοσμιότητα. Η δική σου αΐδια. Είσαι η αϊδιότητα του κόσμου εσύ. Η πρώτη μου αρχετυπική κατοικία. Δεν σε είδα ποτέ. Δεν θέλω. Για να μη σε χάσω. Σε προτιμώ έξω από την διαίρεση. Έξω από το αίμα. Κάποτε γίνεσαι μικρή λευκή εκκλησιά που σε κρεμώ στη σκέψη μου και ο κόσμος ευωδιάζει θυμίαμα αγρυπνίας. Είσαι η ιστορία μου εσύ, γραμμένη από τους κόμβους του αίματος που στάλαξαν απάνω σου οι αιώνες μου.

Σμύρνη, Πέργαμος, Μαρμαρονήσι, Πραστειό, Τένεδος
Το καράβι με τους πρόσφυγες χάθηκε μέσα στη νύχτα του πόνου. Και ο χρόνος δεν ξαναγεννήθηκε ποτέ από την τέφρα του. Σε κρεμώ στη σκέψη μου, μικρή λευκή εκκλησιά, κι ανεβαίνω ένα ένα τα σκαλοπάτια σου. Κύλησα τόσο βαθιά μέσα σου, εκεί όπου ο χρόνος αναιρεί την διάρκειά του. Και βαδίζω στις ασημένιες αμμουδιές σου περιπλανώμενη, μεταμορφωτική, να βρώ το νόημα των λόγων σου: “Ο θεός ημέρη ευφρόνη!”*

Πατρίδα ανεξερεύνητης αρχής
Σε κουβαλώ αναδυόμενη στα εφήμερα τοπία μου
Να απομαγνητίζεις την κραυγή
Να ορθρίζεις αίμα
Κύλησες στον δικό μου καιρό
Εκεί όπου παλιρροεί καθημαγμένη η μνήμη
Και ρόδο η άβυσσος βλάστησε εντός μου
Αναδυόμενη η ζωή μου
Από τα χώματα που κοιμούνται
Στη ρίζα μου

Το βιβλιο “Σπίτι μου της Μικρασίας” επανεκδίδεται
από τις Εκδόσεις Πατάκη.

*Και νους επελθών διεκόσμησε χάος”, Εμπεδοκλής
*“τον μεν νουν κινούντα την δε ύλην γενομένην” Αναξαγόρας
*Σεφέρης
*Ηράκλειτος

Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην εφημεριδα ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ, στις 15 Μαΐου 2022

Life surprises us sometimes. And even when you come to the point and say "this is it", for what I wrote and what I said, for what I have suffered and fought for, for the many truths and injustice, "this is where it ends" - because the time is near.

But life even in the last-minute surprises you. And while I was in that moment of "this is all I could do", a reader comes from Brussels unknown to me but with a deep love for my books, to honor me.

And I learned that he is the Permanent Representative of Greece to the European Union, the ambassador, Mr. Ioannis Vrailas, who announced to me that, in an initiative launched by the Library of the Council of the European Union (where each country proposes the book of an author), he chose my novel "The Wooden Wall" as the Greek suggestion, for its "pure values" he said when we spoke.

And I have no words to thank him.
I feel deeply grateful.

I struggled a lot to retrieve these "pure values" from the distant past, to bring them into the dimension of our present time. I walked step by step for two and a half thousand years, to write this novel so that young people will appreciate it so that they can find their roots.

I am selecting a short excerpt from the article on the site of the Library of the Council of the European Union for the initiative: Readers of Europe Reading List.

In the proposed novel there should be, they stated, a symbolism about the dilemmas of humanity in times of crisis, in this case, a clear reference to the ordeal of the pandemic that struck the planet.

And among other things, the ambassador Mr. Ioannis Vrailas in his article states:

Maria Lampadaridou Pothou’s historical novel The Wooden Wall offers a fascinating insight into the values, beliefs and fears of the Ancient Greeks.
It highlights the importance of enlightened leadership, especially when confronted with hubris, the arrogance that fuelled the Persians’ dreams of dominance.

We can draw inspiration from Themistocles, a shining historical example of how visionary thinking, resilience, innovation, openness and inclusion can help overcome the most unfavourable odds. More importantly, Themistocles’s success was predicated on the values of democracy and social participation, which were born in Ancient Greece and constitute the foundation of our European Union
The Wooden Wall’ offers inspiration in these trying times and reminds us of the timeless value of democratic principles.

Ancient Greek literary works need no introduction. But modern Greek literature has also produced several masterpieces, not least the works of two Nobel Prize laureates – Giorgos Seferis and Odysseas Elytis".

I want to thank Patakis Publications, the distinguished Mrs. Anna Pataki, who in a time of deep crisis, 2017 and February 2018, published my six hundred-page novel and sent it on a new journey.
But above all, I want to thank the Permanent Representative of Greece to the EU, Ambassador Mr. Ioannis Vrailas, who honored my book - for the values of the book.

I wish you all a good morning with white sea winds and thanks.
Nothing is given to us - even the smallest gift must be won with a clear struggle and our own beliefs!

Posted on July 28, 2020

Link to the official site

My long journey of writing and thinking has taught me that: "Nothing is more true than the certainty the spirit has when it is in front of the Truth".

And my own "truth", the one that I have in front of me with my soul and my inner vision, tells me that: Hagia Sophia DID NOT BECOME A MOSQUE AND WILL NEVER BE, although in a little through their speech and presence their own prayer will make it a realization.

Hagia Sophia remains to the hidden depths of its "soul" and to the extreme ends of its spirituality, to the ends of its never forgotten Memory and to the still unexplored energy that hides deep in its bowels, the Hagia Sophia remains for centuries The Sacred Symbol of the World along with its beloved City. It is a Symbol and a "Sacred invincible rock on which the waves of Islam broke upon" for 1123 years and 17 days.

They had their own mosques, their own places of worship. The chroniclers of the time of the Fall spoke with respect for the religious piety of the genuine Muslim, referring to Khalil who was the first general of Muhammad at that time - even if he betrayed his ruler to the emperor.

And I, so small, who was in so much pain while writing my novel, for four whole years sitting for hours in the dark and silent Hagia Sophia, sometimes to cry along with her and sometimes to feel the vibrations from the brutal and bloody events of the three days of the final slaughter, now I say, today, tomorrow, always, until they respect her silence again and give her back the respect they owe her, they should give her back the peace of silence. Until then, there I will be, in the corners where I sat alone and wrote inside me the pages of the historical novel.

I will only put a small paragraph from my book - and I did not know the time I wrote it that I would live it again. It was the moment when the Cross fell from its dome with a huge thud on the 29th of May. And my hero, Porphyrios, says:

“(…) The cross that stood for centuries on the dome of Hagia Sophia fell to the ground with a frightening sound. Christianity was falling apart. The thousand-year-old empire was now surrendered to the foreign god of Islam. And the glorious City was no longer guarded by God. Did the West listen to that creepy thump? Did the pope and the Christian kings, who left the emperor alone and helpless at the last hour of his doom, listen to him? Did they hear him? Or piece by piece, cry by cry, will rule the time to come, disturbing the consciences throughout the centuries".

Today, with its second desecration, I only wish that not only the "Christian kings" but also every civilized person will "listen" to the cry of Hagia Sophia and that they will prevent it with the power of justice.

And one more thing: A lifetime crouched on books and writings, I learned that: "Nothing is lost if it has existed". Everything that has existed, exists throughout the century. There are all those who preferred the honored death on the bloody walls of Agios Romanos, they became martyrs. And martyrs never die, they just lie sleepless. And they are waiting.

This post is for you, my unknown Facebook friend, whether you believe or not. For justice

Posted on Friday, July 24, 2020

And since everything now takes the path of a clean negotiation

Because post-crying or post-grief is of no use.
Because History and the mistakes throughout History are repeated without teaching any lesson - since only consciousness teaches.
And because something good can still come out of all this, if only there is some measure of good decision-making.

I am suggesting this dialectic:
In the camp of Sultan Mehmet - then - in May 1453, there were 35 thousand Christians, while the defenders along with the emperor were five thousand bloodied and exhausted. But young Mehmet used them with an infallible method. He let them use their arrows to send messages to the emperor about his decisions.

Today, the sad events took place with the same strategic method: The current sultan announced his decision to turn the Hagia Sophia into a mosque and waited. And when he saw that the "road was open" without any resistance, he proceeded. This has always been their strategy. They were feeling out their way first.

Nor will they stop proceeding in the same way.

I had my hopes that the Pope would intervene - especially with the historical guilt that weighs on him, if it weighs on him, for the annulment of the Pope then, the one he had agreed with Palaiologos - against the unifying liturgy of the filioque.

And I say. How fair would an effort be: If there was an understanding that the Hagia Sophia, instead of becoming a mosque, would function, together with the status of a Museum, as a Christian church also, acquiring its original identity - even once a year.

How fair and respectful such an agreement would be! Against their own mosques being prepared here.

Because beyond the official politics, the issue of Hagia Sophia concerns not only the governments but also the soul of every civilized person. Because the Hagia Sophia is not only the Ecumenical Symbol of Christianity, it is also a Symbol of the History of Hellenism, it is a Symbol of the self-sacrifice of those who prefered an honourable death and passed into the pantheon of the immortals together with the martyred emperor and his people.

And my proposal does not exist only in the dimension of Poetry.
I want to believe that it is completely realistic and historically honest. It has all the historical justice.

Posted on July 13, 2020

Professor Maria Efthymiou had called me on the eve of the conversion because I had sent her my novel "The City has been taken" and we had talked about Hagia Sophia

The enlightened professor Mrs. Maria Efthimiou posted today on Athens Voice that:
"Mr. Erdogan is in vain. Even if the walls of Hagia Sophia are scraped to turn the monument into a mosque, Byzantine hymns will be released. In flawless Greek. In the ages to come! ”

I could not answer her where she posted it, that is why I am writing my comment here: Thank you, Mrs. Maria Efthimiou. Your words about Hagia Sophia are the most beautiful I have heard!

And to complete her thought:
Now the scientists at Stanford University - who managed to digitally reproduce and reconstruct the chants that were heard there 1500 years ago - now is the time to release these chants, to make your speech or your vision a real scientific miracle! So that inside our Hagia Sophia, only those chants can be heard! And to be true!

And let everyone remember, both those who did not help and those who for the second time desecrate the holy temple, that History does not forgive.

Posted the day after the conversion, July 11, 2020 

“Σώπα, κυρία Δέσποινα, μην κλαίεις μην…”

But I can't keep quiet. No one has helped our Hagia Sophia. Just a few comments here and there. Helpless it surrendered to the mercy of this new plunder. Except that today's plunder is not about gold and silver. This plunder will take place deep inside its Soul. And in its Silence. In the deep Mystery hidden inside its aching guts. This Mystery that elevated it to a universal Symbol. But the civilised world Christian or not betrayed it once again. As it was betrayed back then. That time - when the pope left the martyred emperor helpless, canceling the promised - against the unifying liturgy of the filioque - assistance.

A comment:
This uprising, which is now taking place over the pain of Hagia Sophia, should have taken place BEFORE its new vandalism. To prevent this new bloodshed. Because that's what it's all about. Only this time it will not show even a drop of blood. Deep in its bloodied soul this new abandonment by God and Men will be hidden. And the guilt of the Christian West will become a deeper wound - continued by the betrayal of the pope.

Posted on July 10, 2020, the day of the conversion of Hagia Sophia into a mosque

Lament of monk Porfyrios

Bell of Hagia Sophia
Bit by bit may thou break the silence
And once more may the new ages sound the Resurrection

May an azure glory sprout
Upon the lamentation of the ruins
From this glory of thine that will come
From this flash of the lightning bolt
was I born
That is why my voice, too,
Is a loosened bell
That still weeps.

I raised my tearful eyes to see in all its glory the Hagia Sophia, this miracle of the centuries, which guarded the soul of the genus like a womb, covered it under its domes, so that sacrilegious time would not touch it. And I say, perhaps, even now that the blood of the faithful has soaked its stone and enamels, now that their blood has soaked Time and the coming of other Side the invisible one, I say, it is and will remain forever The Sacred Symbol, our oath, the fragrance of Roses burning in the century.

This post was made on Thursday, July 9, 2020, just hours before the signing of the conversion of Hagia Sophia into a mosque.

In the photo, my hand on the spot where, according to legend, the horse of Muhammad hit with its hoove and, as if from the mourning the marble had softened, opened a hole. 

Τώρα γνωρίζουμε τι είναι ικανός να διαπράξει ο άνθρωπος.

Ο αστυνομικός με το χέρι στην τσέπη. Στην καρδιά του πολιτισμένου πλανήτη. Γιατί ο πολιτισμένος άνθρωπος με την αδρανή και παθητική στάση του φρόντισε ώστε η εικόνα του μίσους να γίνει “θέαμα” και, ίσως, “τροφή της φαντασίας”. Έτσι που η φαντασία σε γενιές παιδιών και εφήβων να αποκτήσει την περίεργη – ή και διασκεδαστική – νοσηρότητα του εθισμού.
Γράφει σε μια συνέντευξή του ο μέγας διανοητής George Steiner, ύστερα από τα φρικτά εγκλήματα του Β’ παγκοσμίου πολέμου: “Τώρα γνωρίζουμε τι είναι ικανός να διαπράξει ο άνθρωπος”. Και συνεχίζει τον συλλογισμό του: “Δεν γνωρίζαμε τότε ακόμα πως μπορούσε κάποιος να τραγουδά Σούμπερτ το βράδυ και να βασανίζει ανθρώπους το πρωί”. Αυτή την εικόνα μου δίνει ο αστυνομικός με το χέρι στην τσέπη.

Εδώ και χρόνια έκανα αναρτήσεις και δημοσιεύσεις (εγώ η ασήμαντη) για να πω πως: είναι λάθος να δίνονται στο τηλεοπτικό γυαλί όλες οι ανατριχιαστικές λεπτομέρειες κάθε εγκλήματος, ξανά και ξανά. Ώσπου να γίνουν θέαμα. Και το θέαμα, εθισμός. Και ο εθισμός, απάθεια. Και αν πάμε πιο πέρα: να γίνουν νοσηρή διαστροφική ηρωοποίηση.
Αυτές πουλάνε, ήταν η απάντηση κάθε φορά.

Πότε θα το καταλάβουν οι χώρες του πολιτισμένου κόσμου πως όλες οι τέχνες και όλες οι ανθρωπιστικές επιστήμες ακυρώνονται μπρος σε μιαν εικόνα σαν αυτή που είδαμε τούτες τις μέρες.

Τρεις απαντήσεις σε σχόλια αναγνωστών:

“Ο ενήλικας έχει ήδη διαμορφώσει το πρόσωπό του – θα νιώσει “κόμπο στο λαιμό”, όπως λες, ναι, και φρίκη. Και κάποιες φορές θα επαναστατήσει (χωρίς αποτέλεσμα) Το νόημα της ανάρτησης μου είναι: για το παιδί για τον έφηβο για το νέο τρυφερό και αδιαμόρφωτο ακόμα άτομο, που εθίζεται σιγά σιγά, και άθελά του προχωρά σε μια μιμηδική εξομοίωση. Να είσαι καλά, Μυρίνη”

“Σε ευχαριστώ Νίκο. Θα πω μια απαισιόδοξη έκφραση πως ίσως και να είναι λίγο αργά. Θεωρώ πως έχει ήδη συντελεστεί αυτή η “μιμηδική εξομοίωση” με το τέρας σε κάποια άτυχα παιδιά από τις νέες γενιές. Όμως τουλάχιστο ας μην συνεχιστεί αυτή η -ξανά και ξανά- εμμονή επίδειξης του συμβάντος -ως θεάματος- επειδή πουλάει ως είδηση, έλεος. Τι δεν καταλαβαίνουν.”

“Ακριβώς γι’ αυτό προσπάθησα να μιλήσω στην ανάρτησή μου, Κατερίνα, Katerina Fikari, για τον μιιθριδατισμό. Και, με αυτή την εμμονή προβολής -ξανά και ξανά- των ανατριχιαστικών λεπτομερειών, δημιουργείται μια εξοικίωση – που προχωρεί στον εθισμό – κι ακόμα πιο πέρα στη μιμηδική εξομοίωση, προπαντός στο νέο άτομο στον έφηβο στον τρυφερό ακόμα ψυχισμό.

Αναρτήθηκε στις 29 Μαϊου 2020, για το συμβάν του αστυνομικού που πάτησε στον λαιμό τον αφροαμερικανό

Πριν από είκοσι τόσα χρόνια, ο Δήμος Πτολεμαϊδας με είχε καλέσει για να τιμήσει ένα μικρό βιβλίο μου, που το είχα γράψει για τον πρόσφυγα Μικρασιάτη πατέρα μου, όταν εκείνος έφυγε. Έτσι ήθελα να τον αποχαιρετήσω με μια ποιητική αναφορά στη χαμένη γη του. Γιατί, κάθε μέρα να μου μιλά για το σπίτι εκείνο της πατρίδας του, είχε πια γίνει και δικό μου. Και ονόμασα το μικρό εκείνο βιβλίο: “Σπίτι μου της Μικρασίας”.
Ήταν τότε που μόλις είχε κυκλοφορήσει και το ΠΗΡΑΝ ΤΗΝ ΠΟΛΗ, ΠΗΡΑΝ ΤΗΝ, το μυθιστόρημα που μιλάει για την σπαραγμένη διαδρομή ολόκληρου του ελληνισμού.

Μόλις έφτασα στην Πτολεμαϊδα, μια μεγάλη έκπληξη με περίμενε:
Όλη η όμορφη πόλη τους ήταν γεμάτη με πελώριες αφίσες, όπου έγραφε: “Ποτέ πια προσφυγιά”. Και παντού στους τοίχους υπήρχε το ζωγραφικό έργο από το εξώφυλλο του μικρού βιβλίου μου που ήταν: Η Μικρασιάτισσα μάνα! Έργο του αείμνηστου Μικρασιάτη γλύπτη Βάσου Καπάνταη.
Και ολόκληρη η πόλη της Πτολεμαϊδας είχε κατέβει στη μεγάλη πλατεία. Από παντού κατέβαιναν οι άνθρωποι να τιμήσουν τον τόπο τους και τα ιερά τους.

Πάνω από χίλια άτομα, μπορεί και δυο χιλιάδες να έφτασαν εκεί στον χώρο της εκδήλωσης. Κι όταν άρχισαν να μιλούν για την αγάπη της γης τους, και να διαβάζουν αποσπάσματα από το μικρό βιβλίο μου, ράγισαν και οι πέτρες. Έκλαψα όσο σε καμιά εκδήλωση από τις τόσες που μου έτυχαν στη ζωή μου. Προπαντός όταν στο τέλος μου χάρισαν ό,τι πιο πολύτιμο είχαν: Λίγο χώμα από τη γη τους. Και το φυλάγω ακόμα μαζί με τα δικά μου ιερά. Όπως βαθιά στην καρδιά μου φυλάγω τη μνήμη εκείνης της εκδήλωσης και εκείνων των ξεριζωμένων ανθρώπων. Τρεις γενιές από τότε. Και ήταν όλοι εκεί. Ξέρουν να τιμούν τα ιερά τους. Και τους θαύμασα. Τους θαυμάζω ακόμα.

Γιατί κρατάνε στην ψυχή τους ιερές τις μνήμες τους. Όπως τότε που διαδήλωσαν στο Σύναγμα για το Σύμβολο τους: την ματωμένη λέξη “ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ”.

Να είστε καλά όπου βρίσκεστε, φίλοι μου, φίλοι του μακρινού Πόντου!
Στην ανάρτηση, η Μικρασιάτισσα Μάνα του γλύπτη Βάσου Καπάνταη.
Γιατί η ζωή μας είναι όσα κάναμε, όσα αγαπήσαμε, όσα πιστέψαμε. Είναι αυτά για τα οποία αγωνιστήκαμε.

Από το βιβλίο: Σπίτι μου της Μικρασίας:
“Δεν έχω από σένα παρά τη γη όπου κοιμάται ο πατέρας μου. Η πορεία της ζωής του ολόκληρη δεν ήταν παρά μια επιστροφή του στη γη σου. Δεν ξέρω από σένα παρά τις μνήμες του, μέσα από έναν ήλιο κάθετο πάνω στην πέτρα σου. Πληγή βαθιά κι αγιάτρευτη, όπου παλιρροεί ο χρόνος στις πηγές σου, Σπίτι μου της Μικρασίας. Μέσα από τούτη την πληγή της μνήμης, μέσα από τούτη την παλιρροή γεννήθηκα.”

ΉΘΕΛΑ ΜΟΝΟ ΝΑ ΠΡΟΣΘΕΣΩ μια άλλη διάσταση στην ανάρτηση της Προέδρου της Δημοκρατίας για την Ημέρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως την είχε οραματιστεί ο μεγάλος ποιητής T. S. Eliot, πριν από τα ερείπια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου.

Με την προφητική και διορατική του ικανότητα, στοιχεία που κατέχουν οι μεγάλοι ποιητές, είχε οραματιστεί την Ευρωπαϊκή Ένωση, θεμελιωμένη όμως πρωτίστως στον πολιτισμό των χωρών “γιατί τα στοιχεία για την Ενότητα του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού προϋπήρχαν της οικονομικής κοινοπραξίας” είχε διακηρύξει. Και το φθινόπωρο του 1946 έκανε τρεις ομιλίες στο BBC, όπου έθετε την ανάγκη αυτής της πνευματικής κατά κύριο λόγο συνύπαρξης, “Η τελευταία μου έκκληση απευθύνεται στους ανθρώπους των γραμμάτων της Ευρώπης, που έχουν μια ξεχωριστή ευθύνη για τη διαφύλαξη και μετάδοση του κοινού μας πολιτισμού”, είπε. Και το κείμενο των τριών ομιλιών καταλήγει “στην ανάγκη διαφύλαξης της κοινής κληρονομιάς που συνδέει τους ευρωπαϊκούς λαούς”, διαχωρίζοντας τον ρόλο αυτόν από τις αξίες της αλληλεγγύης. Και ιδιαίτερα αναφέρεται στην διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς της κλασσικής Ελλάδας.

Με όλον τον σεβασμό μου στο πρόσωπο της κυρίας Προέδρου – και ευγνώμων για το θαυμάσιο κείμενο που μας χάρισε την Ημέρα του Βιβλίου, πρωτόγνωρο για τους ανθρώπους της γραφής και του βιβλίου – αισθάνομαι την ανάγκη να καταθέσω αυτή την διάσταση. Γιατί ο λόγος του T. S. Eliot, που πάντα θα αιωρείται σε κάποια πνευματική σφαίρα απόλυτα διορατικός και προφητικός και υπαρκτός, μπορεί μια μέρα, μετά από εμένα, μπορεί να γίνει πραγματικότητα ανάμεσα στους στόχους και της αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ζητώ συγνώμη που δεν πρόφτασα να το γράψω στα σχόλια του κειμένου της, όμως ώσπου να το ετοιμάσω, την έχασα την ανάρτηση.

ΕΙΚΟΣΙ ΤΕΣΣΕΡΑ ΧΡΟΝΙΑ ΧΩΡΙΣ ΤΟΝ ΟΔΥΣΣΕΑ ΕΛΥΤΗ
Μάρτιο του 1996, έφυγε με το δικό του πλεούμενο το “βρεγμένο στην πανσέληνο”, να πάει εκεί όπου:

Φυσάει, φυσάει και λιγοστεύει ο κόσμος. Φυσάει
Φυσάει και μεγαλώνει ο άλλος ο θάνατος ο πόντος ο γλαυκός
κι ατελεύτητος
Ο θάνατος ο ήλιος ο χωρίς βασιλέματα

Τι θα έλεγε άραγε με τη λαμπερή του διάνοια, αν σήμερα ζούσε, τι θα έλεγε για τα βάσανα που, επί μια δεκαετία, αλύπητα παίδεψαν τον τόπο μας, αλλά και για τούτη την απρόσμενη συμφορά του λιλιπούτειου “δράκοντα” που έπεσε στον πλανήτη μας. Τι θα έλεγε άραγε.

Και πόσο θα μας βοηθούσε ο καθαρός γεμάτος Ελλάδα λόγος του.
Γιατί ήταν εκείνος ο μεγάλος Ποιητής που αγάπησε τον τόπο του από τα τρίσβαθα του πολιτισμού του έως το καμαράκι με τα μπλε παράθυρα και την κληματαριά για να φτιάχνει ξανά και ξανά την Ελλάδα με “μια ελιά, ένα αμπέλι κι ένα καράβι!”

Σήμερα κατάλαβα γιατί, όταν φεύγει ένας αληθινά μεγάλος ποιητής, σαν τον Ελύτη, μια τόσο λαμπερή και διορατική διάνοια, λέμε πως γινόμαστε φτωχοί. Σήμερα μου λείπει αυτό που εκείνος θα έλεγε για τα όσα βάναυσα ζούμε. Και δεν εννοώ μόνο τα πολιτικά προβλήματα και τα χτυπήματα που δεχτήκαμε ως πολίτες μιας κοινωνίας που επί δέκα χρόνια χειμαζόταν από τη βαθιά κρίση, αλλά και για τούτη ‘δω την ανεπάντηχη συμφορά που μας βρήκε. Για τούτη τη συνεχιζόμενη “εμμονή της αδικίας και του κακού” ‘οπως την είπε ο T.S.Eliot.

Όμως ας σταθώ στη μεγάλη του ποίηση που έχει τη δύναμη να υπερβαίνει.

Θα ‘ναι νύχτα και Αύγουστος. Πελώριες άρπες πού και πού θ’ ακούγονται και
Με το λίγο της ψυχής μου κυανό η ΄Οξω Πέτρα μεσ’ από τη μαυρίλα
Θ’ αρχίσει να αναδύεται

Ας ευχηθούμε, με τη δύναμη της ποίησης, “μεσ’ από τη μαυρίλα” της ζωής μας, μια καινούρια λυκαύγεια να αναδυθεί.

Η Οξώπετρα της Αστυπάλαιας, που χρόνια πριν, πριν εκδοθεί το βιβλίο, μου είχε μιλήσει για την ποίησή του αυτή και την ονόμαζε τότε ακόμα «Τα τρία Μυστικά της Οξώπετρας», ήταν ο εαυτός του ο βυθισμένος στο Άγνωστο. Ομοίωση του ποιητή, που θα αναδυθεί από τα σκοτεινά βάθη της ψυχής ο εαυτός του ο άγνωστος, θα του αποκαλυφθεί.

Στα «Ελεγεία της Οξώπετρας» είναι κατάγυμνη η ψυχή του σαν την ώρα της Αποκάλυψης.

«Και μόνο η σκέψη σου μου’ καψε όλα το χειρόγραφα», θα πει, βιώνοντας το πυρπολημένο τοπίο ή τον πυρπολημένο από τα χρόνια και την αναζήτηση εαυτό του.

«Ο άγνωστος που υπήρξα πάλι ο άγνωστος να γίνω», λέει.
Η άγνωστη ψυχή του, που την είπε φωνή ποιητική και την έκαμε «δεύτερη φύση του». Αυτή που για χάρη της έμεινε για λίγο μέσα του “Μισανοιχτό το Ακοίταχτο». Αυτή η κάποτε «επίσημη ξένη» των νεανικών «Προσανατολισμών» του.

Μόνον μια τόσο δυνατή ενόραση, ένας τόσο αληθινά μεγάλος ποιητής, θα μπορούσε να δώσει με τέτοιους πελεκημένους στίχους το υπερβατικό τοπίο, αυτό όπου τώρα περπατάει με την ψυχή ξυπόλητη και με τον στίχο του στα χείλη:

Ροές της θάλασσας και σεις των άστρων μασκρινές
επιρροές — παρασταθείτε μου!

Μια καλημέρα σε όλους γεμάτη με “ροές” ελπίδας!