Η Ιστορία αφήνει τα σημάδια της και πατά στις πατημασιές της
Και μη ξεχνάμε πως η Αναγέννηση στη Δύση δημιουργήθηκε από τους Βυζαντινούς λόγιους που κατέφυγαν εκεί μετά την Άλωση
Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τη συγγραφή και τι έχετε αποκομίσει από αυτήν μέχρι σήμερα;
Ανήκω σ’ εκείνους που η συγγραφή είναι η ίδια η ζωή τους. Η ανάγκη έκφρασης ήταν πάντα για μένα μια ανάγκη ύπαρξης. Και αυτό που απεκόμισα ήταν το ότι η ίδια η δουλειά μου με πλούτισε. Γνωσιακά, υπαρξιακά, ανθρώπινα. Φτάνεις εμπειρικά σε μια γνώση μόνο ύστερα από εσωτερικό βασάνισμα. Η νέα αντίληψη δεν σου προσφέρεται δωρεάν. Και ούτε οι ιδέες. Ασκείσαι στη μύηση και στην προσωπική σου διαίσθηση για την ύπαρξη και για τον κόσμο.
Μέσα στο πλούσιο συγγραφικό σας έργο, σημαντική θέση καταλαμβάνει η ενασχόλησή σας με το Βυζάντιο αλλά και με τη Λήμνο, τόπο καταγωγής σας. Τι σας ώθησε να γράψετε το ογκώδες μυθιστόρημά σας “Πήραν την Πόλη πήραν την”, και τι σημαίνει για σας;
Το μυθιστόρημα αυτό μου στοίχισε άπειρη ψυχή και άπειρα δάκρυα. Καταγράφει τις τελευταίες πενήντα επτά ημέρες της πολιορκίας της Βασιλεύουσας έως την Άλωση. Αλλά ταυτόχρονα δίνει και όλη την οδυνηρή πορεία της παρακμής του Βυζαντίου και των “αμαρτημάτων” των αυτοκρατόρων που οδήγησαν στον τελικό χαμό. Καθώς επίσης και την οδυνηρή περιπέτεια του ελληνισμού μετά την καταστροφή. Η συγκλονιστική εκείνη ιστορική στιγμή άλλαξε τη ροή της ιστορίας και διαμόρφωσε το σκηνικό του τότε κόσμου με συγκυρίαρχο το ισλάμ. Η ιστορία αφήνει τα σημάδια της. Και πατά στις πατημασιές της.
Όσο για τον τόπο της καταγωγής μου, τη Λήμνο, υπάρχει σε όλα τα μυθιστορήματά μου. Με συνδέουν δεσμοί βαθιά υποστασιακοί, είναι μια περιπέτεια της ζωής μου η Λήμνος, υπαρξιακή, θα έλεγα, περιπέτεια. Άλλωστε ξεκίνησα να γράφω τα ιστορικά μου μυθισιρήματα από τη “Μαρούλα της Λήμνου”. Τότε ταξίδεψα στην ιστορία της και γνώρισα τον πολιτισμό της. Όμως τη δική μου ιστορία με τη Λήμνο τη γράφω στο βιβλίο μου “Νύχτες του Φεγγαριού – Δεκαοκτώ όνειρα”, που είναι η παιδική μου ηλικία στην κατοχική Λήμνο.
Πόσο σημαντική ήταν η συνεισφορά του Βυζαντινού κόσμου στην πρόοδο του Ελληνισμού;
Η συνεισφορά του Βυζαντινού πολιτισμού δεν ήταν σημαντική μόνον στον ελληνισμό, αλλά σε ολόκληρο τον δυτικό κόσμο. Και μη ξεχνάμε πως η Αναγέννηση στη Δύση δημιουργήθηκε από τους Βυζαντινούς λόγιους που κατέφυγαν εκεί μετά την Άλωση. Αυτή η άνθηση των δυτικών πολιτισμών έγινε χάρη σ’ εκείνους τους Βυζαντινούς οραματιστές που επανέφεραν το ελληνικό πνεύμα.
Όμως και πέρα από αυτό, ο τιμημένος θάνατος του τελευταίου μαρτυρικού αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Παλαιολόγου και του λαού του έχει μείνει σαν ένα σύμβολο στη συνείδηση του νεότερου ελληνισμού. Ένα σύμβολο είναι σήμερα και η Αγια Σοφιά, αυτή η κιβωτός της ιστορικής μνήμης.
Τι θα μπορούσε η Ελλάδα να διατηρήσει από το Βυζάντιο; Ποιες μνήμες;
Η κάθε μνήμη του Βυζαντίου είναι μια διάσταση της ελληνικής ιστορίας. Είναι ο συνδετικός κρίκος που ενώνει την αρχαιότητα με τη σύγχρονη Ελλάδα. “Έλληνες εσμέν το γένος ων ηγείσθε και βασιλεύετε, ως η τε φωνή και πάτριος παιδεία μαρτυρείται”, είπε ο Γεώργιος Γεμιστός Πλήθων. Και αυτό δίνει την απάντηση.
Το καινούριο σας μυθιστόρημα τιτλοφορείται “Ο Άγγελος της Στάχτης”.
Μιλείστε μας γι’ αυτό
Είναι το τραγούδι του νεκρού αδερφού σ’ έναν καινούριο μύθο. Ο ήρωάς μου είναι ένα πλάσμα αθάνατο – ένας νέος άνδρας χίλιων χρόνων, που ζητά στις μέρες μας τη δική του μοίρα. Η περιπέτεια ενός ανθρώπου όχι μόνο στα εφήμερα τοπία της εγκοσμιότητάς του, αλλά και χίλια χρόνια πριν, στην προϋπαρξιακή διαδρομή του. Σε μια εποχή που ο θάνατος έγινε η πιο ευτελής πράξη, ήθελα να γράψω ένα μυθιστόρημα που ανιχνεύει το Άδυτο της ψυχής. Το αθάνατο στοιχείο της. Χρόνια πολλά με απασχολούσε το μυθιστόρημα αυτό ως θέμα. Και διάβασα ό,τι μπόρεσα να βρω για το ταξίδι της ψυχής στον Άδη. Από τον Όμηρο και τους ομηρικούς ύμνους, ως τα ορφικά και το δημοτικό τραγούδι και τις παραδόσεις μας. Νομίζω πως όλοι οι λαοί όλων των εποχών είχαν το ίδιο ενδιαφέρον να γνωρίσουν τον κόσμο τον Πέρα από Εδώ. Ένα τέτοιο φανταστικό ταξίδι είναι ο “Άγγελος της Στάχτης” , κι ωστόσο ένα μυθιστόρημα καθημερινό και ανθρώπινο. Ο χιλιόχρονος ήρωάς μου είναι ένα πλάσμα σαγηνευτικό που θα ζήσει τη μεγάλη αγάπη. Άλλωστε η αγάπη είναι το κλειδί που ανοίγει όλα τα μάνταλα των μυστηρίων.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Τύπος της Κυριακής στις 14 Οκτωβρίου 2001, με τίτλο: «Η Ιστορία αφήνει τα σημάδια της και πατά στις πατημασιές της»