«Εκείνο που με ενδιαφέρει είναι να δώσω τη ζωή
από τις αθέατες διαστάσεις της».
Μιλείστε μας κατά πρώτον για σας. Ποια είστε; ΄Ενα μικρό βιογραφικό
Θα μπορούσα να πω: Είμαι το καινούριο μου μυθιστόρημα, που μόλις κυκλοφόρησε, Η Έκτη Σφραγίδα. Αυτό είναι ίσως το καλύτερο βιογραφικό μου. ΄Οχι γιατί το μυθιστόρημα είναι βιογραφικό, αλλά γιατί σε αυτό, ιδιαίτερα σε αυτό, μέσα από την ηρωίδα μου, δίνω όλες τις αγωνίες μου, τον φόβο μου τον υπαρξιακό, τον φόβο μου για την καταστροφή του τόπου, δίνω τα πιστεύω μου για τη ζωή και για τη μεταφυσική της, για τον αόρατο κόσμο που μας περιβάλλει, για το μυστήριο και το ανεξήγητο και, πάνω απ’ όλα, δίνω τη δική μου εκδοχή της αγάπης για τον τόπο.
Μιλείστε μας για την Έκτη Σφραγίδα. Τι πραγματεύεται;
Κάποια υπερφυσικά φαινόμενα συμβαίνουν σε έναν μικρό τόπο λίγο πριν από την καταστροφή του. Η ηρωίδα μου, η Αδριανή, γοητευμένη από το μυστήριο που περιβάλλει τον τόπο αυτόν, θα προσπαθήσει απεγνωσμένα να τον σώσει, όμως δεν θα μπορέσει.
Και τότε θα αντισταθεί ο ίδιος ο τόπος με τις δικές του μυστικές δυνάμεις. Βέβαια, αυτό είναι η μία διάσταση του μυθιστορήματος. Υπάρχει και το ανθρώπινο στοιχείο, ο μύθος, η αγάπη.
Ο τίτλος “Η Έκτη Σφραγίδα” έχει σχέση με την Αποκάλυψη;
Είναι το εδάφιο της Αποκάλυψης που μιλά για την “αναρχία” των στοιχείων της Κτίσης: “Και ο ήλιος μέλας εγένετο ως σάκκος τρίχινος, και ή σελήνη όλη εγένετο ως αίμα…” κλπ. Εκεί στηρίζεται όλο το μυθιστόρημα. Και, όσο και αν φανεί παράξενο, γεννήθηκε από κάποια όνειρα. Η πρώτη ιδέα. Πιστεύω πως το μεγαλύτερο μέρος της αλήθειας μας κείται βυθισμένο στα άγνωστα πεδία της ψυχής που φέρουν το χάραγμα από την κοσμογονική μνήμη. Το όνειρο λειτουργεί σε αυτό ως μέσον καταβύθισης. Είναι τα σύμβολα της ψυχής, οι άγνωστοι κωδικοί, που μας ανοίγουν την πόρτα του μυστηρίου.
Από όσο ξέρω, στα βιβλία σας υπάρχει το μεταφυσικό στοιχείο.
Εκείνο που με ενδιαφέρει είναι να δώσω τη ζωή από τις αθέατες διαστάσεις της. Να βρω τη σχέση τής ανθρώπινης ψυχής με το αόρατο, αυτό που περιρρέει το ορατό, δίνοντας άλλες οπτικές και σημασίες στα πράγματα.
Πιστεύετε πως ένα λογοτεχνικό έργο μπορεί να συμβάλει στη “θεραπεία” μιας ανθρώπινης ψυχής που πονάει;
Θα μιλήσω όχι ως συγγραφέας, αλλά ως αναγνώστης. Ναι, εμένα με “θεράπευσαν” πολλές φορές βιβλία που διάβασα, προπαντός ποίηση, και την ευγνωμονώ. Αλλά και ως συγγραφέας αν απαντούσα, θα έλεγα, πως, ναι, λαβαίνω αμέτρητα γράμματα και τηλεφωνήματα από ανθρώπους, προπαντός από νέους, που μου γράφουν πόσο κάποιο βιβλίο μου βοήθησε την ψυχή τους.
Για ποια θέματα θα θέλατε να γράψετε αυτό τον καιρό;
Αυτόν τον καιρό κυριαρχεί στη σκέψη μου μόνον Η Έκτη Σφραγίδα, και για την ώρα εκεί θέλω να μείνω. Θέλω να δω πώς θα δεχτεί ο αναγνώστης αυτό το μυθιστόρημα, αν θα περιπλανηθεί με την ηρωίδα μου, αν θα συμμετέχει στον αγώνα της να σώσει τον μικρό τόπο. Κι ακόμα πώς θα δεχτεί τα υπερφυσικά φαινόμενα. Τη θεωρώ πρόκληση αυτή τη δουλειά μου. Δεν είναι ένα μυθιστόρημα συνηθισμένο.
Τι είναι αυτό που σας λυπεί; Και τι είναι αυτό που σας κάνει αισιόδοξη λίγους μήνες πριν το 2000.
Και τι είναι αυτό που να μη με λυπεί, όταν οι δρόμοι του κόσμου γέμισαν από το αίμα των ανθρώπων που σκοτώνονται καθημερινά στη Γιουγκοσλαβία. Τι είναι αυτό που να μη μας λυπεί, όταν σκεφτούμε πως η νέα χιλιετία θα έρθει σε έναν αιματοβαμμένο κόσμο. Και αναρωτιέται κανείς πόσο ο πολιτισμός του 2000 εξημέρωσε τον άνθρωπο. Ευτυχώς που η χώρα μας στέλλει ένα μήνυμα ανθρωπιάς.
Έχετε τη γνώμη ότι σήμερα οι Ελληνίδες διαβάζουν περισσότερο λογοτεχνία από τους άνδρες και αν ναι γιατί;
Ναι, το πιστεύω. ΄Ισως γιατί ζητούν να ανακτήσουν τον χαμένο τους χρόνο. Ζητούν τα όριά τους, την εσωτερική τους ταυτότητα. ΄Ενα καλό βιβλίο πάντα μας βοηθά να πάμε πιο πέρα. Να διευρύνουμε το πνεύμα μας. Να πλουτίσουμε την ψυχή μας.
Ποια νομίζετε ότι είναι η σχέση που έχουν οι νέοι με το βιβλίο;
Θα πω για τη σχέση τους με τα δικά μου βιβλία. Τα μυθιστορήματά μου τα διαβάζουν περισσότερο οι νέοι. ΄Ερχονται στη Λήμνο και μου φέρνουν λουλούδια.
Τι θυμάστε περισσότερο από τη Λήμνο της νιότης σας;
Τη Λήμνο της νιότης μου. Μια Λήμνο όπου όλα ήταν μαγικά, γιατί η μαγεία ήταν μέσα μου. Μια Λήμνο που δεν την είχε πνίξει το τσιμέντο και στις ακρογιαλιές της μπορούσες ακόμα να περπατήσεις δίχως πλαστικές πολυθρόνες γύρω σου. Μια Λήμνο όπου οι άνθρωποι είχαν ακόμα την πραότητα και τη γαλήνη που τους έδινε το ήρεμο χρυσαφένιο τοπίο της. Και, τέλος, μια Λήμνο που δεν τη δίχαζαν τα πολιτικά πάθη και η ανταγωνιστική αλληλοεξόντωση.
Τι θα ευχόσασταν να γίνει στη Λήμνο;
Πρώτα πρώτα, να απεξαρτηθεί από τη Λέσβο, και να αναδείξει έναν άξιο δικό της βουλευτή, που να μην τον ξεσκίζουν οι εκάστοτε αντίπαλοι. Η σημαντική γαιοπολιτική θέση της το επιτάσσει αυτό, αλλά και η ιστορία του πολιτισμού της. Θα ευχόμουν το ανθρώπινο δυναμικό της να ενώσει τις δυνάμεις του για το καλό και μόνον της Λήμνου, θέτοντας σε δεύτερη μοίρα το προσωπικό συμφέρον. ΄Ενας τόπος πάει μπροστά από ενωμένες δυνάμεις και όχι από έριδες και διχασμό. Θα ευχόμουν να διασωθούν οι ελάχιστες εναπομείνασες εκτάσεις από τη λαίλαπα της “ανάπτυξης”, ή αλλιώς, από τον εκβαρβαρισμό του τσιμέντου που υπακούει στο όνομα της προόδου των καιρών, και να σεβαστούν επιτέλους τον χώρο της και τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό της. Να σεβαστούν τη γή της τη “διάσπαρτη από Ερμήδες και Αρτέμιδες”, όπως λέει ένας στίχος του Ελύτη για την ελληνική γη. Και, τέλος, θα ευχόμουν να αναστηλώσουν το αρχαίο θέατρό της, μνημείο ενός υψηλού πολιτισμού, που κείται εγκαταλειμμένο, παραδομένο στη φθορά και στη λήθη. Αυτά. Και πολλά άλλα. Που όμως τα έχω πει άπειρες φορές, τα έχω γράψει, τα έχω κάνει εκπομπές στο Ραδιόφωνο της ΕΡΤ. Ν’ αγαπάς έναν τόπο σημαίνει να σε πονούν όσα τον πληγώνουν, έλεγα κάποτε. Και έτσι είναι.
΄Εχετε τη γνώμη ότι μια τοπική εφημερίδα μπορεί να βοηθήσει ένα μικρό τόπο;
Πιστεύω στις τοπικές εφημερίδες και στη δύναμη που έχουν οι μικροί τόποι. Σήμερα περισσότερο από ποτέ, μπρος στο σαρωτικό κύμα της επερχόμενης παγκοσμιοποίησης , είναι ανάγκη οι άνθρωποι να ενώσουν τα χέρια τους, να βρουν τις ρίζες τους, να ενισχύσουν τους δεσμούς με τη γη τους, με άλλα λόγια να αντισταθούν στην αφομοιωτική την ισοπεδωτική λαίλαπα της όποιας υπερδύναμης, οικονομικής ή πολιτικής ή τεχνολογικής. Οι τοπικές εφημερίδες ενώνουν τους ανθρώπους μέσα από τα κοινά προβλήματά τους και αυτό το θεωρώ αντίσταση, το θεωρώ εγρήγορση της τοπικής συνείδησης. Και το θεωρώ αναγκαίο. Ο τόπος μας είναι ό,τι πιο ιερό έχουμε.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Αίολος» της Λέσβου στις 12 Μαϊου 1999, με τίτλο «Το βιβλίο είναι θεραπεία».
Ο Φώτης Μανιός είναι δημοσιογράφος