«Ο χρόνος ο παρών και ο παρελθών χρόνος
ίσως κι οι δυο να ’ναι παρόντες στον μέλλοντα χρόνο»
Έτσι χαρακτηρίζει τον χρόνο ο T. S. Eliot, στα «Τρία κουαρτέτα» του.
Κaι ίσως μόνο ο ποιητής μπορεί να φτάσει στη βαθύτερη ουσία του χρόνου. Να σκύψει πάνω στην ψυχή του και ν’ ακούσει τους λεπτότατους κραδασμούς που συνδέουν τη ζωή μας με τοn χρόνο, την εφημερότητά μας με το άγνωστο. Οι χώροι όπου ζήσαμε την πρώτη μοναξιά, οι χώροι όπου ονειρευτήκαμε παιδιά μένουν ανεξίτηλα χαραγμένοι στην ψυχή μας. Γι’ αυτό και γυρνάμε πάντα εκεί, να βρούμε το τρέμισμα της στιγμής, όπου ζήσαμε την ευτυχία του παραδείσου. Γιατί αυτό που αθωώνεται μέσα στη μνήμη έχει πάντα μια ευτυχία του παραδείσου, όπως θα έλεγε ο Μπασλάρ. Μια αγάπη ή ένα τοπίο που ζήσαμε σε ώρα ποίησης. Αναφορά σ’ εκείνο που λάμπει μέσα μας και μας καλεί να το αναγνωρίσουμε, να το αθωώσουμε και να αθωωθούμε μαζί του.
Ο πόνος της εφημερότητάς μας, θα έλεγα, είναι η σχέση μας με τον χρόνο. Μια σχέση αγωνίας. Μια σχέση του πεπερασμένου της ύπαρξής μας. Πάει να πει, μια σχέση υπαρξιακή.
Κάπου, στην ποίησή μου, στο Μυστικό Πέρασμα, έγραφα:
Winter will find me naked
σ’ ένα ερειπωμένο δωμάτιο
με το χρόνο ν’ αναβλύζει από τα τρύπια πατώματα
Winter will find me stirring the ashes from my poetry
A handful of words like star or blood
Όπως οδοιπορώ ή όρκος – όπως
"Souls can smell"
I burn them to warm myself
Σήμερα βλέπω την εικόνα από μιαν άλλη οπτική. Ο χρόνος αναβλύζει από τα τρύπια πατώματα, σαν αόρατο μεταφυσικό νερό, σε λίγο θα με σκεπάσει, θα με αφανίσει μέσα του. Πέρα από την ποιητική εικόνα, είναι το πραγματικό. Αυτό δεν κάνει ο χρόνος; Μας σκεπάζει σιγά σιγά, μας γεμίζει ρυτίδες, σημάδια της επέλασής του πάνω στο σώμα μας. Κι ας προσπαθεί η επιστήμη να του προσδώσει ποιότητες και ιδιότητες στηριγμένες στις δικές της θεωρίες. Είναι η χαμένη διάσταση των πραγμάτων, λέει. Μια έννοια του χάους, της κβαντικής θεωρίας.
Προτιμώ την ποίηση, είναι πιο κοντά στην αγωνία της εφημερότητάς μου:
The dream will be uprooted last or I
I
Ένα χέρι θα με ξεριζώσει απ’ τ’ όνειρο
Like a flower trodden by Time
What did I dream? What did I dream?
Δεν θα θυμούμαι πια
Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό”Ίαμβος” 2005, μαζί με το κείμενο “Ροές που ασημίζουν τα περάσματα”
Όταν η Ελένη Γκίκα μου πήρε τη
συνέντευξη για την Επέτειο των Ρόδων,
είχε ζητήσει να της γράψω ένα μικρό κείμενο για τον χρόνο.