Η Λεηλασία της Ιστορίας μας – Οι 300
Γράφτηκε για την ταινία του Zack Snyder: Οι 300
Ο μέγας διανοητής George Steiner είχε πει πως: «Οι ελληνικοί μύθοι κωδικοποιούν ορισμένες πρωταρχικές βιολογικές και κοινωνικές αντιπαραθέσεις και αντιλήψεις του Εγώ στην ιστορία του ανθρώπου, διαρκούν ως ζωντανή κληρονομιά στην συλλογική μνήμη και αναγνώριση. Επιστρέφουμε σε αυτούς, όπως επιστρέφουμε στις ψυχικές μας ρίζες». Και επισημαίνει ακόμα ότι: «η ελληνική μυθολογία έχει γίνει σταθερό κέντρο, σημείο αναφοράς για κάθε μετέπειτα ποιητική επινόηση και φιλοσοφική αλληγορία».
Έτσι, ο ελληνικός μύθος, στο πέρασμα των αιώνων, έγινε κτήμα κοινό ολόκληρης της οικουμένης και αυτό ήταν μια πνευματική προσφορά που επέστρεφε στον εαυτό της. Όμως πώς μπορούν να γίνουν «κτήμα κοινό» και οι ιστορικοί μας αγώνες;
Είδα την ταινία «Οι 300 του Λεωνίδα» και έφριξα. Ένα έργο που λεηλατεί την Ιστορία μας. Λεηλατεί την έννοια του Ιερού που αιώνες κείται στη συλλογική μνήμη του τόπου μας. Παραποιεί και διαστρέφει τα ιστορικά γεγονότα, κακοποιεί την συλλογική συνείδηση του γένους που διαμόρφωσε το πρόσωπό μας. Τερατογενή όντα οι ιερείς στο μαντείο της Σπάρτης που έγλυφαν αποκρουστικά τη μάγισσα (ιέρεια). Η βασίλισσα Γοργώ, γυναίκα του Λεωνίδα, ξεπούλησε το κορμί της την ίδια νύχτα που ο Λεωνίδας έπαιρνε την απόφαση να πεθάνουν στις Θερμοπύλες. (Οι Σπαρτιάτισσες είχαν μια ελευθερία στον τομέα αυτόν, όμως ποτέ δεν ξεπουλιόντουσαν, ήταν περήφανες). Ο Λεωνίδας έφυγε από τη Σπάρτη με τους Τριακοσίους του χωρίς εντολή της Συγκλήτου – της Απέλλας, αν ήταν ποτέ δυνατόν αυτό για τη Σπάρτη. (Απλά, λόγω των Καρνείων, καθυστέρησαν να στείλουν στρατό). Κι ύστερα, τα αγήματα των ελληνικών πόλεων, που πολεμούσαν με τον Λεωνίδα, δεν αποχώρησαν οικειοθελώς από την τελική μάχη του θανάτου. Ο Λεωνίδας επέμενε να φύγουν «ίνα μη απόλλονται». Και έμειναν μόνον οι 700 Θεσπιείς. Κι άλλα, κι άλλα αμέτρητα, που παραποιούν και κακοποιούν όλες τις πτυχές της ιστορίας. Υπήρχαν μόνο κάποιοι ψηφιακοί εντυπωσιασμοί, όπως το νέφος από τα βέλη των Περσών ή όπως οι τεχνητοί διασκελισμοί του Λεωνίδα σε κάτι αγριόβραχους που με τίποτα δεν θύμιζαν Ελλάδα. Εντυπωσιασμοί.
Ζούμε την εποχή των εντυπώσεων, αγνοώντας την ουσία.
Και ρωτώ: δεν θα υπάρξει καμιά επίσημη διαμαρτυρία; Από πότε οι ιστορίες των λαών έγιναν αδέσποτες. Είναι κάποιες δεκαετίες τώρα που γίνεται αυτό. Ήταν η ταινία της Τροίας, η ταινία για τον Μέγα Αλέξανδρο, με τη θηλυπρέπεια να κυριαρχεί. Είναι τώρα Οι 300 (ευτυχώς εδώ θηλυπρεπής είναι ο άτυχος ο Ξέρξης – όμως πρέπει να πούμε ότι η αυτοκρατορία των Αχαιμενιδών είχε μεγάλο πολιτισμό που αξίζει τον σεβασμό. Ήταν αποκρουστικά εκείνα τα τερατόμορφα όντα που αποτελούσαν το στρατό του Ξέρξη, η γελοιοποίηση της ιστορίας). Όμως, σίγουρα, ζούμε ένα τόσο επικίνδυνα εκρηκτικό παρόν που, προφανώς, δεν υπάρχει χρόνος να ασχοληθούν οι αρμόδιοι με το θέμα αυτό. Ποτέ δεν υπήρχε χρόνος να ασχοληθούν με τα ουσιώδη. Αλλά ας έχουν υπόψη τους ότι και η ιστορία εκδικείται, ο λόγος του Σαλαμινομάχου Αισχύλου: «τούτη γαρ η γη ξύμμαχος κοίνοις πέλει» είναι εδώ. Που σημαίνει η γη είναι ζωντανή και η ιστορία ενός λαού είναι ζωντανή με την έννοια της συλλογικής μνήμης.
Και εγώ η ασήμαντη θέτω και τούτο το ερώτημα: Δεν υπάρχει «νομικός» φραγμός σε αυτή την επέλαση των νεοβαρβάρων; Σε λίγο θα βεβηλώσουν ίσως και το Σούλι και το Μεσολόγγι. Ποιος θα τους σταματήσει; Για να κάνουν ταινία ένα μυθιστόρημα ζητούν την άδεια, υπογράφουν κάποιες εγγυήσεις σεβασμού. Την ιστορία ενός λαού πώς την παίρνουν; Μήπως υπέγραψαν εγγυήσεις για το θρυλούμενο «κόμικ»; Και γιατί ο πολίτης αυτού του τόπου θα πρέπει να υφίσταται αυτή την ψυχική ταλαιπωρία της ευτέλειας κάθε φορά.
Eλευθεροτυπία, 5 Απριλίου 2007