“Πιστεύω πως το μεγαλύτερο μέρος της
αλήθειας μας κείται βυθισμένο στα
άγνωστα στρώματα της ψυχής που
φέρουν το αρχέτυπό τους από την
κοσμογονική μνήμη”
Τι διαπραγματεύεται η Έκτη Σφραγίδα;
Στηρίζεται στο εδάφιο της Αποκάλυψης που μιλά για την “έκτη σφραγίδα” Για την “αναρχία” της Κτίσης: “Και ο ήλιος μέλας εγένετο ως σάκκος τρίχινος, και η σελήνη όλη εγένετο ως αίμα…” κλπ. Το μυθιστόρημα είναι η περιπέτεια ενός μικρού τόπου που αντιστέκεται στην καταστροφή του. Κάποια υπερφυσικά φαινόμενα συμβαίνουν στον τόπο αυτόν, και η ηρωίδα μου, η Αδριανή, “γοητεύεται”. Είναι ένας ξεχωριστός τόπος που τον εξουσιάζει ένας παλιός θρύλος. Η Αδριανή θα προσπαθήσει απεγνωσμένα να τον σώσει, όμως δεν θα μπορέσει. Και τότε αρχίζει να αντιστέκεται ο ίδιος ο τόπος, με το μυστήριο που κρύβει. ΄Οσο και αν φανεί παράξενο, η Έκτη Σφραγίδα γεννήθηκε από κάποια όνειρα. Η πρώτη ιδέα. Πιστεύω πως το μεγαλύτερο μέρος της αλήθειας μας κείται βυθισμένο στα άγνωστα στρώματα της ψυχής που φέρουν το αρχέτυπό τους από την κοσμογονική μνήμη. Το όνειρο λειτουργεί στο μυθιστόρημα ως μέσον καταβύθισης.
Υπάρχει μια αναφορά στην καταστροφή του τόπου, του πλανήτη γενικότερα;
Ακριβώς. ΄Ομως εγώ μιλώ για αυτόν τον συγκεκριμένο μικρόν τόπο, που τον καθιστά ζωντανό ο θρύλος. Τα υπερφυσικά φαινόμενα που γίνονται εκεί έχουν τη δύναμη του θρύλου. Κι ύστερα, είναι και ερωτικό μυθιστόρημα. Η ηρωίδα μου ζει με πάθος την ερωτική της περιπέτεια με τον κατά πολύ μικρότερό της αρχιτέκτονα, που τον διεκδικεί και ο άνδρας της. ΄Ομως ο ερωτικός μύθος είναι η επιφάνεια του μυθιστορήματος ή μια διάστασή του μόνο. Σε ένα άλλο επίπεδο εκτυλίσσεται η περιπέτεια του τόπου, τα εξωλογικά σημάδια της αντίστασής του στην καταστροφή, το μαγικό στοιχείο.
Και στα ιστορικά μυθιστορήματά σας, αλλά και στα μή ιστορικά, ο τρόπος που γράφετε φανερώνει μια βαθιά αγάπη για τον τόπο και την ιστορία. Πώς το ερμηνεύετε;
Υπάρχει η βαθιά αγάπη και για τον τόπο και για την ιστορία. ΄Ομως αναρωτιέμαι αν με βοηθάει αυτό ή αν με απομονώνει. Γιατί, όσο και αν φανεί παράλογο, καλλιεργείται στον τόπο μας μια λογοτεχνία, αντι-ιστορική ή ανιστορική. Θυμούμαι, σε μια παρουσίαση ενός βιβλίου του στον Κέδρο, ο Θεσσαλονικιός συγγραφέας Νίκος Μπακόλας είπε ακριβώς αυτό και μου είχε κάνει εντύπωση. Πιστεύω πως σήμερα περισσότερο από ποτέ, με την αναπόφευκτη παγκοσμιοποίηση, είναι απαραίτητο να υποστηριχθεί – και από την Πολιτεία ακόμα, να αναπτυχθεί μια ιδιαίτερη λογοτεχνία, σαν αντίσταση σε αυτό το σαρωτικό κύμα της παγκοσμιοποίησης, με άλλα λόγια της ισοπέδωσης.
Θεωρείτε πως η παγκοσμιοποίηση μπορεί να γίνει ισοπέδωση;
Ναι, για τους μικρούς λαούς, εάν δεν αντιμετωπιστεί με ευαισθησία. Και η λογοτεχνία, που από τη φύση της είναι αυτογνωσιακή και αντιστασιακή, έχει μεγάλο μερίδιο στο θέμα αυτό. ΄Αλλωστε, ένας τόπος, μια χώρα, δεν είναι μόνον το σήμερα ή το χτες. Είναι ολόκληρη η ιστορία του πολιτισμού και των αγώνων του.
Πόσο πιστεύετε εσείς στην παγκοσμιοποίηση;
Πιστεύω μόνον εφόσον θα μπορούσε να υπάρξει σαν μία δύναμη πολυπολιτισμική, έτσι που να μην αφανιστούν οι πολιτισμοί των μικρών λαών, να μην αφομοιωθούν από τις χώρες της τεχνολογικής υπερδύναμης.
Και ο συγγραφέας ποιον ρόλο καλείται να παίξει;
Κοιτάξτε, ο σύγχρονος συγγραφέας, με όλες αυτές τις τρομακτικές τεχνολογικές και οικονομικές εισβολές, βρίσκεται στην πιο ακραία αγωνία του: Να κρατήσει αναλλοίωτη την πολιτισμική του ταυτότητα.
Αυτό πιστεύω. Πρέπει να υποστηριχθεί μια λογοτεχνία που θα διατηρήσει τους δεσμούς με τη γη μας, με την ιστορία μας, με τις παραδόσεις μας. ΄Ομως για να βγει αυτό σε ένα βιβλίο, πρέπει να υπάρχει πρώτα μέσα μας.
Τι σας απασχολεί περισσότερο όταν γράφετε ένα μυθιστόρημα;
Η μοναχική ώρα του αναγνώστη. Του δίνω τη δική μου αλήθεια και τη δική μου αγάπη για τον τόπο. Και στην Έκτη Σφραγίδα αυτή η αγάπη έχει μαζί και πόνο. Πρώτη φορά μου συμβαίνει να ταυτίζομαι τόσο με την ηρωίδα μου, με τον αγώνα της να σώσει τον μικρό τόπο. Μακάρι ο πρώτος που θα διαβάσει το μυθιστόρυμα να μου πει: Περιπλανήθηκα με την ηρωίδα και πλούτισα την ψυχή μου.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Ακρόπολις
27 Ιουνίου 1999